Παράξενη πρωτομαγιά… Είναι άραγε κάθε πειθαρχία κακή για το κίνημα;
Του Δημήτρη Πατέλη
[Δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 2020.5.3 https://www.imerodromos.gr/paraxeni-protomagia-einai-arage-kathe-peitharchia-kaki-gia-to-kinima/]
Με αφορμή τις απαγορευμένες συγκεντρώσεις/διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς και ιδιαίτερα την εντυπωσιακή σε οργάνωση και εκτέλεση συμβολική κινητοποίηση ΠΑΜΕ/ΚΚΕ στην πλατεία Συντάγματος, ξέσπασε κάποιος δημόσιος διάλογος.
Το ίδιο το γεγονός του έντονου διαλόγου, με κύματα προπαγάνδας & αντιπροπαγάνδας, επιχειρημάτων & αντεπιχειρημάτων, καταδεικνύει την μεγάλη ως προς τον συμβολισμό και την απήχησή της επιτυχία αυτής της κινητοποίησης. Εάν ήταν ατυχής/αποτυχημένη, όπως διατείνονται κάποιοι, δεν θα είχε πυροδοτήσει τέτοια πρεμούρα στους κρατούντες και στους παρατρεχάμενους να την συκοφαντήσουν και να την αμαυρώσουν, δεν θα είχε αναδείξει εκ νέου όλον εκείνο τον καταιγισμό χονδροειδούς έως και «εκλεπτυσμένου» αντικομμουνισμούπου εκπέμπεται απ’ όλο το φάσμα των καθεστωτικών και κάποιων «αντικαθεστωτικών» δυνάμεων. Με την απήχησή της στο λαό της χώρας, αλλά και διεθνώς, έχει ήδη γράψει ιστορία ως πρωτοπόρος σε επίπεδο σύλληψης, πραγμάτωσης/εκτέλεσης, μορφής και περιεχομένου κινητοποίηση που πραγματοποιήθηκε σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης και ολομέτωπης επίθεσης στην εργατική τάξη και στον εργαζόμενο λαό, που έχει επιβληθεί και κλιμακώνεται με πρόσχημα την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19.
Αφήνω κατά μέρος την κραυγαλέα καθεστωτική αντίδραση στο γεγονός, που πρακτικά παρουσιάζει ομοιογένεια στον κλασικό συντηριτικό/νεοφιλελέ/ακροδεξιό χώρο, εκπρόσωποι του οποίου σπεύδουν για μηνύσεις κατά παντός υπευθύνου και επερωτήσεις στη Βουλή, ενώ μέμφονται τα όργανα της τάξεως για την απουσία παραδειγματικής καταστολής. Εξυπακούεται, ότι οι επαγγελματίες εξ Εσπερίας σύμβουλοι και επόπτες του καθεστώτος, απέτρεψαν την μαζική καταστολή των κινητοποιήσεων της Πρωτομαγιάς, όχι διότι «μας έκαναν τη χάρη», αλλά καθ’ ότι αυτή –επί του παρόντος– δεν εγγράφεται στην επιδιωκόμενη εσωτερίκευση του συναινετικού αυτοεγκλεισμού και της αυτοφίμωσης, στη βάση του αφηγήματος της «ατομικής ευθύνης». Οι ιθύνοντες επιθυμούν την περιορισμένη, ήπια και αθόρυβη εκτόνωση των όποιων κινηματικών διαθέσεων, ως «απλή γραφική παραφωνία στην εθνική συναίνεση» των εκδοχών καραντίνας που θα κλιμακώνει το καθεστώς, με έμφαση στις εργασιακές σχέσεις και στα δημοκρατικά δικαιώματα. Τυχόν βίαιη καταστολή τώρα, θα ξυπνούσε αντανακλαστικά πολύ πιο εφιαλτικά για το καθεστώς από αυτά που δρομολογεί η επιτυχία των συγκροτημένων κινητοποιήσεων.
Εδώ θα σταθώ σε ένα επιχείρημα που αναπτύσσεται σε κάποιους κύκλους της αριστεράς με την ευρεία έννοια του όρου. Αυτό θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής:
Οι απανταχού διαχειριστές της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης του καθεστώτος, επιδιώκουν ομοιογενοποίηση, «αλφάδιασμα», ευθυγράμμιση και πειθάρχηση του συνόλου του πληθυσμού για να εκφοβίσουν το λαό και να επιτύχουν τους σκοπούς τους (κερδοφορία του κεφαλαίου, κυριαρχία των πολυεθνικών, υπαγωγή του κράτους στη δράση των τελευταίων, απόσυρση/καταπάτηση ελευθεριών/δικαιωμάτων κ.λπ., χρήση υπέρ των πολυεθνικών επιστήμης & τεχνολογίας κ.ο.κ.). Κάθε οργανωμένη και πειθαρχημένη κινητοποίηση, όπως αυτή που είδαμε στο Σύνταγμα, δεν είναι παρά «εκδήλωση στρατιωτικοποιημένης γραφειοκρατικής πειθαρχίας», «γυμναστικές επιδείξεις επικοινωνιακού χαρακτήρα» εάν όχι και εκδήλωση ομοειδούς με αυτόν του καθεστώτος «κρατισμού» και «ολοκληρωτισμού»!
Το σκεπτικό αυτού του «επιχειρήματος» μπορεί να αναχθεί σε έναν ψευδοσυλλογισμό με 2 λανθάνουσες προκείμενες:
Προκείμενη 1η:Οι απανταχού ιθύνοντες του καθεστώτος, διαχειριστές θεμάτων υγειονομικής και οικονομικής κρίσης επιδιώκουν πειθάρχηση, χωροταξικά οριοθετημένη «κοινωνική αποστασιοποίηση», καταπάτηση ελευθεριών, δικαιωμάτων κ.λπ., προς επίτευξη των σκοπών τους.
Προκείμενη 2η:Στην Αθήνα και αλλού την Πρωτομαγιά, υπήρξαν αντιπολιτευτικές μαζικές συμβολικές κινήσεις, η εικόνα των οποίων (με εντυπωσιακή χωροταξικά οριοθετημένη κοινωνική αποστασιοποίηση) έδειχνε επίσης στοιχεία πειθάρχησης διαδηλωτών από τους διοργανωτές της κινητοποίησης.
«Συμπέρασμα 1 (άμεσο στην «προφάνειά» του)»: η αντιπολίτευση –κυρίως το ΠΑΜΕ/ΚΚΕ– μεσούσης της «πανδημίας», επιδίδεται σε δημόσιες αντιδράσεις που επιδεικνύουν υψηλό βαθμό οργάνωσης και πειθαρχίας, σε βαθμό που θυμίζουν αντίστοιχες αυταρχικές επιδιώξεις και κινήσεις του καθεστώτος. «Συμπέρασμα 2 (λανθάνον πλην σαφές στον υπαινιγμό του)»: το καθεστώς και οι διαχειριστές του είναι πανίσχυροι σε βαθμό που καθυποτάσσουν και τις όποιες αντιπολιτευτικές αντιδράσεις, σε βαθμό που αυτές καθίστανται κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των καθεστωτικών ΚΑΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ, ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ! Επομένως, δεν έχουμε εδώ τίποτε άλλο, παρά μια επιπλέον επιβεβαίωση-έκφανση ενός αποκρουστικού «αντιδημοκρατικού» μορφώματος, αυταρχικού «ολοκληρωτικού» (σοβιετικού, βορειοκορεατικούκ.λπ.) τύπου!
Εδώ εκδηλώνεται και μια διαδεδομένη σε κάποιους κύκλους (εκπροσώπων της αναρχίας αλλά και του μικροαστικού σοσιαλισμού) λανθάνουσα αντιστροφή/διαστροφή της πραγματικότητας, που περνιέται για «προοδευτική»: ως αντικαθεστωτικό προβάλλει ένα μόρφωμα εξ ορισμού άμορφο, «αντιαυταρχικό» & απείθαρχο, δηλαδή, ως εξ υπαρχής αναποτελεσματικό, άρα –ακίνδυνο για το καθεστώς!
ΟΛΙΚΟ «ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ»: ΟΙ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΑΣΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΠΕΙΘΑΡΧΗΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΕΞ ΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ ΑΔΥΝΑΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΓΜΕΝΕΣ, ή/και μέρος/εκδοχή του καθεστώτος! Άλλωστε, δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικές με αυτή τη νοοτροπία!… Το «ολικό συμπέρασμα» είναι μάλλον θρησκευτικά μοιρολατρικό. Για να θυμηθούμε τον εκκλησιαστή: «Ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης» (Εκκλ. 1, 2).
Τυχαίο; Δεν νομίζω. Στην 1η «προκείμενη» τίθεται άδηλα άνευ όρων και ορίων, δηλ. ως απολύτως και aprioriισχύουσα η πειθάρχηση που εκπορεύεται από την σκοποθεσία/σκοπιμότητα/βούληση του κυρίαρχου καθεστώτος του κεφαλαίου και των διαχειριστών του. Γεγονός που σημαίνει ότι αυτή η σκοποθεσία (και η συνακόλουθη η πειθαρχία) απομονώνεται ως επιβεβλημένη βουλητική πράξη από το όλο πλαίσιο των συγκεκριμένων αντικειμενικών και υποκειμενικών ιστορικών όρων και ορίων της, απολυτοποιείταικαι υποστασιοποιείται ως μεταφυσική ανιστορική αρχή. Άρα, τίθεται ως εξ’ υπαρχής αμετάβλητη, ως εξ ορισμού «είναι ως έχει» που δρα με απόλυτη καθοριστικότητα! Στη 2η«προκείμενη» επισημαίνεται μια εικόνα από το εμπειρικό συμβάν της εν λόγω «πειθαρχημένης» αντιπολιτευτικής εκδήλωσης, ώστε –βάσει της 1ης «προκείμενης»– να συναχθεί το «συμπέρασμα» περί πλήρως χειραγωγήσιμουτης αντιπολίτευσης ΠΑΜΕ/ΚΚΕ, δια της υπαγωγής στην προαναφερθείσα μεταφυσικά υποστασιοποιημένη αντίληψη περί πειθαρχίας!
Εδώ παρατηρούμε τυπική περίπτωση προκειμένων και συμπερασμάτων που συνιστούν κυκλικούς «ορισμούς», χαρακτηριστικούς για την πλάνη της προϋπόθεσης του ζητούμενου. Η προϋπόθεση του ζητούμενου (ή «λήψη του ζητούμενου», αγγλ. begging thequestion, λατ. petitio principii,) εκδηλώνεται όταν κάποιος ενώ επιχειρεί να αρθρώσει ένα επιχείρημα, προϋποθέτει αυτό που θέλει να αποδείξει ως δεδομένο. Οι υποθέσεις που διατυπώνονται ως προκείμενες, βάσει της συλλογιστικής της τυπικής λογικής, οφείλουν να οδηγούν σε κάποιο συμπέρασμα. Ωστόσο, εάν οι υποθέσεις είναι αμφισβητήσιμες, ή/και συνιστούν εξ υπαρχής κυκλικούς ορισμούς, τότε εντός τους ενυπάρχει, προϋποτίθεται η ερώτηση/το ζητούμενο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτός που προσφεύγει σε παρόμοιο ψευδοσυλλογισμό, εκλαμβάνει κάθε τύπου πειθαρχία (χωρίς να κάνει διάκριση μεταξύ της πειθαρχίας σε ένα καθεστώς εκμετάλλευσης/καταπίεσης και της συνειδητής πειθαρχίας των επαναστατών) ως εκδήλωση «καθεστωτικού αυταρχισμού/ολοκληρωτισμού», εάν όχι και ως εκπεφρασμένη βούληση των διαχειριστών του καθεστώτος, ως άνευ όρων και ορίων ισχύουσα αρχή…
Ερώτημα 1ο: που εδράζεται επιστημονικά η ισχύς της 1ης προκείμενης; Απάντηση: πουθενά! Αυτή, εκτός του ότι αποπνέει βαθύτατο καθεστωτισμόκαι εθελοδουλία, έχει εισαχθεί αυθαίρετα και δογματικά, ως εκ των υστέρων δικαίωση του εξ ίσου δογματικού προειλημμένου «συμπεράσματος»!
Ερώτημα 2οκαι ουσιαστικότερο: που εδράζεται επιστημονικά η αντίληψη κατά την οποία κάθε σκοποθεσία και κάθε πρακτική εκτέλεσή της με τα αντίστοιχα υποκείμενα, αντικείμενα, μέσα και τρόπους (άρα και με την αντίστοιχη πειθαρχία των εμπλεκομένων σε αυτήν) είναι δηλωτική καθεστωτισμού, απεμπόλησης των επαναστατικών σκοπών, χειραγώγησης κ.λπ.; Απάντηση: στις αστικές και μικροαστικές αυταπάτες & απάτες, οι οποίες συνιστούν τη βάση των περί «ολοκληρωτισμού» ιδεολογημάτων/δογμάτων.
Εξυπακούεται ότι βασική επιδίωξη όσων συνειδητά διακινούν τέτοια δόγματα, είναι: 1. η υπόρρητη αναγνώριση/παραδοχή της άρχουσας τάξης ως εσαεί μοναδικού συλλογικού υποκειμένου, ικανού για σκοποθεσία και πρακτική αποτελεσματικότητα/κυριαρχία και 2. η εξ υπαρχής απόρριψη/υπονόμευση της συγκρότησης επικίνδυνου για το καθεστώς του κεφαλαίου συλλογικού κοινωνικού και ιδεολογικοπολιτικού υποκειμένου της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, του επαναστατικού κινήματος. Εξυπακούεται ότι για τους φορείς αυτών των δογμάτων είναι χαρακτηριστική μια εμμενήςδυσανεξία, κατ’ αρχήν σε εκείνη τη νοητική/λογική πειθαρχεία που συνιστά εκ των ων ουκ άνευ όρο της επιστήμης, της επαναστατικής θεωρίας και διαλεκτικής μεθοδολογίας, χωρίς την οποία δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατικό κίνημα (Λένιν), δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατικό πρόγραμμα (στρατηγική σε διαλεκτική συναρμογή με τις εκάστοτε βέλτιστες για την εποχή και τη συγκυρία τακτικές), δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική νικηφόρος επαναστατική οργάνωση και πρακτική δράση μετά λόγου γνώσεως.
Η ουσία και αυτού του «συμπεράσματος» συνάδει πλήρως με την υπαρξιακή αγωνία και την πρακτική παραίτηση κάποιων «αριστερών» από τον αγώνα για τον ριζικό επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας με σκοπό τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, με την επανάπαυση σε ρόλους χρόνιας και διά βίου διαχείρισης της όποιας διαμαρτυρίας στο πλαίσιο του κυρίαρχου καθεστώτος…
Μείζον πρόβλημα τέτοιου τύπου θεωρήσεων είναι μια μεταφυσική αντίληψη περί της δομής και της ανάπτυξης της κοινωνίας, η αδυναμία διάγνωσης της ιστορικής νομοτέλειας. Χωρίς την τελευταία, κατά κανόνα, κυριαρχεί στις συνειδήσεις παραλυτικός τρόμος και παραίτηση. Αυτό εκδηλώνεται ιδιαίτερα στην περίπτωση που η –κατά Χέγκελ– «δυστυχισμένη συνείδηση» αυτού του τύπου είχε επενδύσει σε «δράση» που αναγόταν σε «αριστερούτσικη» καθεστωτική διαχείριση των κυρίαρχων συμφερόντων. Ωστόσο, χωρίς αυτή τη διάγνωση της ιστορικής νομοτέλειας και της αντιφατικότητας του ιστορικού γίγνεσθαι, κάθε δράση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Εδώ εκδηλώνεται συχνά και η κυρίαρχη σε ορισμένους κύκλους φοβία ενώπιον της συνειδητής πειθαρχίας και της οργανωμένης δράσης. Εν προκειμένω, η φοβία αυτή δεν τους αφήνει να αντιληφθούν την καταλυτική επίδραση σε επίπεδο απτής «αγκιτάτσιας» (εναργούς παραστατικής προπαγάνδας μέσω τουπαραδείγματος) της συμβολικής κίνησης ΠΑΜΕ/ΚΚΕ την Πρωτομαγιά με δυναμική ηθικοπολιτικής ηγεμονίας, μιας και με αυτήν:
1. Έσπασε στην πράξη η αυταρχική κυβερνητική αξίωση νομιμότητας/υποταγής στο στερεοτυπικά χουντικό «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν», στο «Δεν επιτρέπονται οι συναθροίσεις, όποιος συμμετέχει, παραβιάζει το νόμο…» (Στέλιος Πέτσας, κυβερνητικός εκπρόσωπος)…
2. Έσπασε η προπαγανδιστική χειραγώγηση μέσω του ότι δήθεν «όποιοι παραβιάζουν την νομιμότητα του καθεστώτος καραντίνας σε συνθήκες πανδημίας είναι ανεύθυνοι και κοινωνικά επικίνδυνοι», «απείθαρχοι και περιθωριακοί μπάχαλοι», ώστε να φιμωθεί κάθε αγώνας και διεκδίκηση.
3. Μέσω της συνειδητής κατάδειξης του εφικτού και αναγκαίου στην πανδημία συνδυασμού μέτρων προστασίας και κοινωνικής αποστασιοποίησης με την σαφή, δυναμική, αγωνιστική ανυπακοή και διεκδίκηση. Έτσι, με τις κινήσεις αυτής της Πρωτομαγιάς, ανοίγει η δυνατότητα για την ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ.
Ωστόσο, τίποτε δεν είναι εκ προοιμίου δεδομένο και προδιαγεγραμμένο. Απαιτείται συνέχεια και συνέπεια, συνειδητή κλιμάκωση και αναβάθμιση των στόχων και της όλης συγκρότησης του υποκειμένου…
Ο Δ. Πατέλης είναι αν. καθηγητής φιλοσοφίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης.