Σε μια μεγάλη κρίση, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, δοκιμάζονται όλες οι σχέσεις, οι θεσμοί, τα μέσα και οι τρόποι της συντεταγμένης κοινωνίας σε εθνικό και διεθνικό, κρατικό και διακρατικό επίπεδο.

Η ίδια η πανδημία προέκυψε ως αποτέλεσμα αλλαγών που επέφερε η δραστηριότητα του ανθρώπου σε πλανητική κλίμακα: ραγδαία αστυφιλία με πλημμελείς έως ανύπαρκτες υποδομές και συνθήκες υγιεινής, ρυπογόνος εκβιομηχάνιση, μαζική εντατική γεωργία στη βάση εκτατικών μονοκαλλιεργειών, μαζικά αγροτοβιομηχανικά συμπλέγματα. Οικοσυστήματα συρρικνώνονται καταστροφικά, με διασπορά π.χ. ιικών φορτίων απομονωμένων κατά το παρελθών ενδιαιτημάτων της άγριας χλωρίδας και πανίδας στην βιομηχανία της τροφικής μας αλυσίδας, μέχρι και στο περιβάλλον των πόλεων, με τις συνακόλουθες μεταβατικές φάσεις, ποικιλία ξενιστών στην πανίδα, μεταλλάξεις κ.ο.κ.

Οι αλλαγές αυτές φέρουν το στίγμα της υπαγωγής στη λογική της μεγιστοποίησης της κερδοφορίας κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, κάθε κεφαλαίου και της συνακόλουθης ληστρικής σχέσης προς την φύση και τον άνθρωπο. Για το κάθε ιδιοτελές επιχειρηματικό συμφέρον, όλα προβάλλουν μόνον ως αναλώσιμα μέσα και όροι της δικής του κερδοφορίας.

Τι γίνεται φερ’ ειπείν όταν οι άνθρωποι του κάθε σπιτιού και χωραφιού, φροντίζουν αποκλειστικά το δικό τους νοικοκυριό, αρπάζοντας ό,τι ωφέλιμο υπάρχει γύρω τους και πετώντας έξω απ’ την πόρτα τους ή την αυλή τους ότι τους φαίνεται άχρηστο ή δαπανηρό στη διαχείριση για το κοντόφθαλμο συμφέρον τους (απορρίμματα, βοθρολύματα κ.ο.κ.); Τι επιπτώσεις έχει αυτό στον δημόσιο δρόμο/πεζοδρόμιο, στην πλατεία, στα γύρω υποστατικά; Φανταστείτε λοιπόν τι συμβαίνει όταν με τέτοια κοντόφθαλμη και αντικοινωνική λογική ενεργούν τεράστιες επιχειρήσεις, οι Πολυεθνικοί-πολυκλαδικοί Μονοπωλιακοί Όμιλοι, με οικονομικά μεγέθη μεγαλύτερα πολλών κρατών. Οι πλανητικές επιπτώσεις της αλόγιστης-ληστρικής σχέσης προς άνθρωπο-φύση αυτών των γιγάντων είναι ασύλληπτες.

Εάν λάβουμε υπόψιν και την εδώ και δεκαετίες συστηματική υπονόμευση-καταστροφή δομών πρόνοιας, υγείας, κοινωνικού κράτους -ιδιαίτερα μετά την πτώση των συστημάτων του «πρώιμου σοσιαλισμού» στην Ευρώπη- τα κεφαλαιοκρατικά κράτη, ακόμα και ιμπεριαλιστικές υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα κράτη του πυρήνα της ΕΕ, βρέθηκαν εντελώς ανέτοιμα να αντιμετωπίσουν την πρωτόγνωρη πανδημία. Δεν είναι τυχαίο που γελοιοποιήθηκαν με αυτές τις επιδόσεις τους, ιδιαίτερα έναντι των χωρών που έδρασαν επιστρατεύοντας και οργανώνοντας επιτελικά-επιχειρησιακά τις δυνάμεις της κοινωνίας, στη βάση της επιστημονικής σχεδιοποίησης (βλέπε Λ.Δ. Κίνας, Λ.Δ. Βιετνάμ, Λ.Δ. Κορέας, Κούβα). Ωστόσο, το τα μεταλλασσόμενα ιικά φορτία δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα. Μόνο με συντονισμένες προσπάθειες κρατών σε πλανητική κλίμακα αντιμετωπίζονται τέτοιες απειλές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε ανάγλυφα ότι είναι ένα αδίστακτο ολοκληρωτικό ιμπεριαλιστικό σχήμα, μια φυλακή λαών, που θυσιάζει στο βωμό του συμφέροντος των Πολυεθνικών Ομίλων του κεφαλαίου τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων. Ας μη συζητήσουμε για τους χειρισμούς χωρών της περιφέρειας της ΕΕ, όπως ή Ελλάδα, η κυβέρνηση της οποίας, σε προϊούσα σήψη, πασχίζει σπασμωδικά να συγκαλύψει το συνεχιζόμενο έγκλημα -που μετρά ήδη πάνω από 8.500 νεκρούς-αυτοϊκανοποιούμενη πίσω από το νέο πυροτέχνημα-προκάλυμμα καπνού των τεστ αυτοεξέτασης (self-tests), πετώντας εκ νέου το μπαλάκι στην «ατομική ευθύνη»…

Δημήτρης Πατέλης

Αν. καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης