Εδώ και μερικά χρόνια, οι κυβερνώντες, με τους νόμους που ψηφίζουν και με την ασύστολη προπαγάνδα τους, πασχίζουν να μας πείσουν ότι η παιδεία όλων των βαθμίδων δεν είναι κάτι άλλο από «επιχειρηματική δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών». Επομένως, θα πρέπει να υπάγεται συνολικά στη λογική και τη σκοπιμότητα της αγοραίας επιχειρηματικότητας, να λειτουργούν τα ιδρύματά της (σχολεία, πανεπιστήμια) σαν μονάδες επιχειρήσεων! Άρα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να λειτουργούν και να αξιολογούνται ως «πάροχοι υπηρεσιών»! 

Οφείλω να επισημάνω ότι εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν είμαστε «πάροχοι υπηρεσιών». Όσοι -άσχετοι με την παιδαγωγική επιστήμη και τέχνη (και από κυβερνητικές θέσεις)- αντιλαμβάνονται έτσι το λειτούργημά μας, επιδεικνύουν επικίνδυνη άγνοια ή/και δόλια σκοπιμότητα. Όσοι συνάδελφοι συμμερίζονται παρόμοιες απόψεις και πρακτικές, έχουν επιλέξει λάθος εργασία.

Η παροχή υπηρεσιών είναι ένας οικονομικός όρος που αναφέρεται στον χαρακτήρα του εμπορευματικού αγαθού που παρέχεται από επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής. Ως τέτοιες ορίζονται οι επιχειρήσεις που δεν προσφέρουν κάποιο υλικό προϊόν, πρωτογενές ή μεταποιημένο (αγροτικό, βιοτεχνικό ή βιομηχανικό προϊόν), αλλά παρέχουν στους πελάτες τους υπηρεσίες. Τέτοιες υπηρεσίες είναι οι κατ’ εξοχήν επιχειρησιακά οργανωμένες και παρεχόμενες από ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. τουριστικές υπηρεσίες, διαφημιστικές, τροφοδοσίας και καθαρισμού, κτηματομεσιτικές, μεταφορικές, τραπεζικές υπηρεσίες, φύλαξης, οίκων ανοχής κ.λπ., όπως επίσης και όλο το αγοραίο δίκτυο διανομής αγαθών χονδρικού και λιανικού εμπορίου). Το σύνολο αυτών των ομοειδών επιχειρήσεων αποτελεί τον εμπορικό κλάδο παροχής υπηρεσιών μιας οικονομίας. Ο κλάδος αυτός ενεργοποιείται από εξωτερικά αγοραία κίνητρα, που ανάγονται τελικά στο κέρδος.

Εξ αντικειμένου, η έρευνα και η διδασκαλία δεν είναι και δεν μπορούν να είναι εμπορευματικά εννοούμενες,  επιχειρησιακά οργανωμένες και παρεχόμενες από ελεύθερους επαγγελματίες υπηρεσίες, υπαγόμενες στο πεδίο των εμπορευματικών και χρηματικών σχέσεων, στο πεδίο της αγοράς. Η επιστήμη, η παιδεία και η εκπαίδευση, είναι στρατηγικής σημασίας για την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό λειτουργίες, που ενεργοποιούνται από εσωτερικά δημιουργικά κίνητρα. Απαιτούν συνειδητή προσήλωση στον άνθρωπο και την κοινωνία, βάθος, ευαισθησία και ανιδιοτελή αφοσίωση. Αν υποταχθούν στα ιδιοτελή αγοραία συμφέροντα, γίνονται δυνάμεις στρεβλές, μονομερείς, παραμορφωμένες, παραμορφωτικές και τελικά καταστροφικές.

Άλλωστε, βάσει του Συντάγματος (άρθρο 16) οι έννοιες τέχνη, επιστήμη, έρευνα και διδασκαλία ορίζονται ως δημόσια και δωρεάν αγαθά (μη εμπορεύσιμα ως «παροχή υπηρεσιών σε πελάτες») – δικαιώματα, η μη υπαγόμενη στην αγορά ελευθερία τους και τα συνακόλουθα δημόσια λειτουργήματα. Ο πιστός στον όρκο του αξιοπρεπής Δημόσιος Λειτουργός (και ο πανεπιστημιακός δάσκαλος), δεν είναι και δεν πρόκειται να καταντήσει αγοραίος ελεύθερος επαγγελματίας. Το Δημόσιο Σχολείο και Πανεπιστήμιο δεν είναι και δεν θα επιτρέψουμε να καταντήσει επιχειρησιακά οργανωμένος πάροχος «εκπαιδευτικών υπηρεσιών». Τα παιδιά μας, οι μαθητές/-ήτριές μας, οι φοιτητές/-ήτριές μας δεν είναι «πελάτες». Είναι τέκνα αυτού του λαού που φορολογείται εξοντωτικά σε συνθήκες κοινωνικού πολέμου, στη μόρφωση και ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των οποίων έχουμε καθήκον να είμαστε αφοσιωμένοι ανιδιοτελώς.

Οφείλουμε όλοι/όλες να αντιληφθούμε την απάτη που επιχειρείται, την κατάφωρη διαστρέβλωση του περιεχομένου και του προσανατολισμού της παιδείας και των θεμελιωδών καθηκόντων του/της εκπαιδευτικού λειτουργού.

Ας αντιληφθούν επιτέλους κάποιοι, ότι υπάρχουν πράγματα για τα οποία αξίζει να ζει, να αγωνίζεται και να πεθαίνει αν χρειαστεί ο άνθρωπος με αξιοπρέπεια. 

Δημήτρης Πατέλης

Αν. καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης