Πως το ΚΚΕ χρησιμοποιεί μαρξιστική ορολογία για να καλύψει την αποστασία του από τον μαρξισμό
Joti Brar | Κομμουνιστικό Κόμμα Μεγάλης Βρετανίας (Μαρξιστικό-Λενινιστικό)
Περιεχόμενα
Ποιος είναι ο αντίκτυπος της αντιμαρξιστικής θεωρίας της «ιμπεριαλιστικής πυραμίδας»; 1
Η λεγόμενη «θεωρία» της πυραμίδας. 2
ΜΚΟ-ποίηση του εργατικού κινήματος. 5
Εξαγωγή οπορτουνισμού και σεχταρισμού. 5
Επανεφευρίσκοντας τον τροτσκισμό. 6
Μια ψευδής αναλογία στη θέση της συγκεκριμένης ανάλυσης. 8
Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των παγκόσμιων πολέμων. 9
Ο πόλεμος και η διάσπαση του σοσιαλισμού. 11
Ποιος είναι ο αντίκτυπος της αντιμαρξιστικής θεωρίας της «ιμπεριαλιστικής πυραμίδας»;
Έχοντας ως βάση μια μαρξιστική ανάλυση της ταχέως κλιμακούμενης ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, οι αντιιμπεριαλιστές του κομμουνιστικού κινήματος συγκεντρώθηκαν την προηγούμενη χρονιά για να συγκροτήσουν την Παγκόσμια Αντιιμπεριαλιστική Πλατφόρμα. Αυτό έγινε για να κατευθύνουμε τις δυνάμεις μας σε αυτό που έχει αναγνωριστεί ως η πιο επείγουσα πρόκληση που αντιμετωπίζει το κίνημά μας αυτή τη στιγμή: να συσπειρώσουμε τις ευρύτερες δυνατές δυνάμεις για να στηρίξουμε τον αγώνα εναντίον του ιμπεριαλιστικού συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ – έναν αγώνα που έχει τη δυνατότητα να εξαπολύσει το επόμενο, αποφασιστικό κύμα σοσιαλιστικών επαναστάσεων, αν προσεγγιστεί σωστά.
Η ιδρυτική διακήρυξη της Πλατφόρμας, η οποία παρουσιάστηκε πέρυσι στο Παρίσι[i], περιγράφει τα καθήκοντα στα οποία πιστεύουμε ότι όλοι οι σοσιαλιστές και αντιιμπεριαλιστές πρέπει να επικεντρωθούν κατά τη διάρκεια αυτής της αποφασιστικής περιόδου κρίσης και πολέμου. Για να βοηθήσει στην κινητοποίηση δυνάμεων για αυτόν τον αγώνα, ένα μέρος της δουλειάς που επιτελεί η Πλατφόρμα είναι απαραίτητα στην ιδεολογική αρένα – στην εναντίωση και την αποκάλυψη των εσφαλμένων αντιλήψεων (ιδίως της άποψης ότι η Ρωσία και η Κίνα είναι ιμπεριαλιστικές χώρες)[ii] που προκαλούν σύγχυση και αποστράτευση των εργαζομένων, εμποδίζοντάς τους να ενταχθούν ολόψυχα στον αγώνα εναντίον της ιμπεριαλιστικής πολεμικής εκστρατείας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και υπέρ των θυμάτων της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας.
Αυτή η στάση έφερε την Πλατφόρμα σε σύγκρουση με την αντιμαρξιστική θέση του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος (ΚΚΕ), το οποίο την καταδίκασε με τον πιο οξύ τρόπο[iii] χρησιμοποιώντας ανατριχιαστικούς όρους, κατηγορώντας ως «οπορτουνιστική» και «αντιδραστική» κάθε οργάνωση που έχει συμμετάσχει στις δραστηριότητες της Πλατφόρμας ή έχει υπογράψει την Παρισινή Διακήρυξη και χρησιμοποιώντας κάθε μέσο που έχει στη διάθεσή του για να διαταράξει και να υπονομεύσει το έργο μας.
Η λεγόμενη «θεωρία» της πυραμίδας
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η διαμάχη σχετικά με τη σωστή ανάλυση του σημερινού πολέμου δεν είναι αφηρημένη. Ακολουθώντας τον επιστημονικό σοσιαλισμό, καταλαβαίνουμε ότι χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατική πρακτική. Χωρίς την εδραίωση μιας σωστής αντίληψης, είναι αδύνατο οι δυνάμεις που αγωνίζονται για τον σοσιαλισμό να δράσουν με τρόπους που θα ωφελήσουν την υπόθεση των εργαζομένων – να καθορίσουν ποιες ενέργειες θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη των επαναστατικών δυνάμεων και στην ήττα των εχθρών μας.
Χωρίς σωστή θεωρία, το κίνημα της εργατικής τάξης δεν έχει κανέναν οδηγό για αποτελεσματική δράση- διολισθαίνει αυτόματα σε πρακτικές που εντάσσονται ασφαλώς στις παραμέτρους της αστικής πολιτικής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κομμουνιστές πρέπει να αντιταχθούν σθεναρά στις λανθασμένες θεωρίες: η νίκη της σωστής γραμμής αποτελεί προϋπόθεση για τη νίκη της επανάστασης. Ολόκληρη η ιστορία της επανάστασης των Μπολσεβίκων αποτελεί πλήρη απόδειξη αυτού του γεγονότος.
Ποια είναι λοιπόν η θεωρητική θέση που προβάλλεται από το κομμουνιστικό κόμμα της Ελλάδας; Και σε ποια δραστηριότητα οδηγεί στην πράξη;
Πρώτον, η νέα θεωρία του ΚΚΕ για την «ιμπεριαλιστική πυραμίδα»[iv] βασίζεται στον εσφαλμένο ισχυρισμό ότι κάθε οικονομία στην οποία γίνεται εμπόριο και παράγονται εμπορεύματα είναι καπιταλιστική οικονομία.
Αυτός ο εκχυδαϊσμός αναιρεί με μια κίνηση τη μαρξιστική ιστορική αντίληψη για την ανάπτυξη των εμπορευμάτων – την αντίληψη ότι ο καπιταλισμός είναι το στάδιο της ανθρώπινης κοινωνικής ανάπτυξης στο οποίο η εμπορευματική παραγωγή είναι η κυρίαρχη μορφή παραγωγής. Αγνοεί το γεγονός ότι εμπορεύματα παράγονταν από την εποχή της εμφάνισης των ταξικών κοινωνιών: ότι υπήρχαν στις δουλοκτητικές και φεουδαρχικές κοινωνίες και ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν για αρκετό καιρό ακόμα στη σοσιαλιστική κοινωνία. Οι θεωρητικοί του ΚΚΕ φαίνεται να πιστεύουν[v] ότι οποιοσδήποτε παράγει κάτι προς πώληση στην αγορά, είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά, οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί χρήμα, είναι καπιταλιστής.
Και ακολουθούν αυτόν τον εκχυδαϊσμό με έναν άλλο, ακόμη πιο προβληματικό. Μας λένε ότι, αφού ο καπιταλισμός παγκοσμίως έχει πλέον εισέλθει στο μονοπωλιακό του στάδιο (όπως απέδειξε ο Λένιν) – αφού η καπιταλιστική παραγωγή τείνει παντού προς τη συγκεντροποίηση και προς το μονοπώλιο (όπως απέδειξαν ο Μαρξ, ο Ένγκελς και ο Λένιν), τότε κάθε καπιταλιστική χώρα της σύγχρονης εποχής είναι και ιμπεριαλιστική (όπως διαψεύδει κατηγορηματικά ο Λένιν).[vi]
Αυτό, μας λένε, ισχύει τόσο για τους καπιταλιστές της Μπουρκίνα Φάσο όσο και για τους καπιταλιστές των ΗΠΑ. Προφανώς, το να θέλει κανείς να αυξήσει το κεφάλαιό του αποκαλύπτει την επιθυμία του να γίνει ιμπεριαλιστής – και αυτή η επιθυμία είναι το μόνο που μετράει. Σύμφωνα με τη θεωρία της «πυραμίδας», κάθε χώρα που δραστηριοποιείται στο εμπόριο, από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία μέχρι την Κούβα και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, καταδικάζεται ως ιμπεριαλιστική – τα διάφορα κράτη του κόσμου καταλαμβάνουν απλώς διαφορετικά επίπεδα στη μεγάλη παγκόσμια «πυραμίδα» του ιμπεριαλισμού.
Σύμφωνα με αυτή την παραποίηση του μαρξισμού, οι αντιθέσεις μεταξύ των διαφόρων χωρών είναι όλες «ενδοϊμπεριαλιστικές», που οφείλονται στα ανταγωνιστικά ιμπεριαλιστικά τους συμφέροντα και στην επιθυμία τους να εκτοπίσουν η μία την άλλη από την κορυφή της «πυραμίδας» του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού. Ένας τέτοιος ορισμός, πρέπει να σημειώσουμε, περιλαμβάνει στο πεδίο εφαρμογής του ακόμη και τη Σοβιετική Ένωση της εποχής του Ι.Β. Στάλιν.
Και πάλι, με μια μόνο κίνηση, και χωρίς την παραμικρή απόδειξη για να στηρίξουν τους παράλογους ισχυρισμούς τους, οι «θεωρητικοί» του ΚΚΕ έχουν εκχυδαΐσει και διαστρεβλώσει τόσο τις λενινιστικές έννοιες που αφορούν τον μονοπωλιακό έλεγχο της παγκόσμιας οικονομίας και τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, που η θεμελιώδης ουσία τους έχει εξαφανιστεί εντελώς.
Με γνήσιο οπορτουνιστικό ύφος, οι θεωρητικοί του ΚΚΕ διάλεξαν μερικές τυχαίες αλήθειες από το έργο του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό και, απογυμνώνοντάς τες από κάθε συγκείμενο, τις μετέτρεψαν σε ένα κούφιο και κενό δόγμα που δεν εξηγεί τίποτα και δεν διαφωτίζει κανέναν.
Η υλική περιγραφή του Λένιν για την παγκόσμια οικονομία του μονοπωλιακού κεφαλαίου αποκάλυψε πώς μια χούφτα κυρίαρχων δυνάμεων είναι σε θέση να χρησιμοποιούν την οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική τους δύναμη για να εκμεταλλεύονται και να καταπιέζουν τη συντριπτική πλειονότητα των εθνών. Στη θέση αυτής της πολύπλευρης εικόνας, με την ιστορική ανάπτυξη, τα γενικότερα χαρακτηριστικά, τις τάσεις ανάπτυξης και τις κραυγαλέες αντιφάσεις της, το ΚΚΕ απέσπασε μια ή δυο αλήθειες με τέτοιο τρόπο ώστε να τις αποστειρώνει από κάθε νόημα.
Σύμφωνα με τον Λένιν, ο καπιταλισμός τείνει στο μονοπώλιο. Ναι, πράγματι. Τώρα βρισκόμαστε στο μονοπωλιακό στάδιο, όλος ο καπιταλισμός είναι ιμπεριαλιστικός λέει το ΚΚΕ. 2+2=5, στην πραγματικότητα. Με αυτό το ταχυδακτυλουργικό τέχνασμα, οι εμπνευστές αυτής της θεωρίας μας παρουσίασαν λοιπόν την εικόνα ενός κόσμου στον οποίο ο ιμπεριαλισμός, εμφανιζόμενος πλέον σε κάθε χώρα, δεν υπάρχει πουθενά.
Χωρίς να εξηγήσουν πώς το έκαναν αυτό, χωρίς ούτε ένα ίχνος απόδειξης που να δικαιολογεί την ανατροπή της λενινιστικής αντίληψης για το σημερινό παγκόσμιο σύστημα ακραίας εκμετάλλευσης και ανισότητας μεταξύ των εθνών, το οποίο ο ίδιος ο Λένιν περιέγραψε ως «βασικό, ουσιώδες και αναπόφευκτο στο πλαίσιο του ιμπεριαλισμού»[vii], οι δημιουργοί αυτής της θεωρίας εξαφάνισαν αυτό που περιφρονητικά αναφέρουν ως «το λεγόμενο εθνικό ζήτημα»[viii].
Πότε και πως το θεμελιώδες ζήτημα της απελευθέρωσης των καταπιεσμένων εθνών από τη θέση τους ως υφιστάμενων υπερεκμετάλλευση προμηθευτών υπερκερδών για τους παρασιτικούς μονοπωλιακούς χρηματιστές των ιμπεριαλιστικών κέντρων έπαψε να είναι πραγματικό ζήτημα και έγινε απλώς ένα «λεγόμενο» ζήτημα, οι συγγραφείς αυτής της εμβριθούς θέσης δεν μπαίνουν στον κόπο να εξηγήσουν.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σοβαρό λάθος, αν σκεφτεί κανείς πώς ο αγγλοαμερικανικός ιμπεριαλισμός ενέτεινε την εκστρατεία των πολέμων του για την κυριαρχία σε όλες τις χώρες μετά την κατάρρευση[1] της ΕΣΣΔ το 1991. Η επακόλουθη «μονοπολική στιγμή» του «αστυνόμου του κόσμου» ήταν μια περίοδος κλασικής νεοαποικιοκρατίας- του ιμπεριαλισμού που επιδιώκει την κυριαρχία (όχι τη δημοκρατία)[ix] πάνω σε όλα τα λιγότερο ανεπτυγμένα, στα μη μονοπωλιακά έθνη που δεν είχαν την τεχνολογική, οικονομική και στρατιωτική δύναμη να αντισταθούν.[x]
Στο όνομα του λενινισμού, ισχυριζόμενο ότι βλέπει παντού μονοπώλια, το ΚΚΕ έχει επισκιάσει την εικόνα των πραγματικών, ιστορικά αναπτυγμένων παγκόσμιων μονοπωλιακών δυνάμεων – εκείνων των χωρών των οποίων τα πραγματικά, ιστορικά συσσωρευμένα αποθέματα κεφαλαίου τους επιτρέπουν να χρησιμοποιούν τη μονοπωλιακή τους δύναμη για να ελέγχουν τις κυβερνήσεις και τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο και να αποσπούν συνεχώς δασμούς από τις μάζες του κόσμου – κάτω από ένα πλήθος φανταστικών «μονοπωλιακών» [άρα, «ιμπεριαλιστικών» χωρών].
Έχουν αναγάγει την υλιστική αντίληψη της παγκόσμιας οικονομίας σε ένα είδος ιδεαλιστικής πολιτικής ταυτότητας περί της μονοπωλιακής ιδιότητας: είσαι μονοπωλιακό κεφάλαιο, χώρα κ.λπ. επειδή θα ήθελες να είσαι μονοπωλιακό- είσαι μονοπωλιακός επειδή είσαι κεφαλαιοκράτης στην εποχή του μονοπωλίου- είσαι μονοπωλιακός επειδή διοικείς έναν τομέα της κρατικής οικονομίας χωρίς ανταγωνισμό, ακόμη και αν αυτός ο τομέας τυχαίνει να διοικείται υπό την καθοδήγηση μιας σοσιαλιστικής ή λαϊκής εθνικοαπελευθερωτικής κυβέρνησης!
Ταυτόχρονα, έχουν επίσης αναγάγει τον κομμουνισμό σε μια ταυτότητα. Τα παραδείγματα κομμουνιστή τα οποία αποδέχεται το ΚΚΕ δεν είναι πια άνθρωποι που μελετούν τη σοσιαλιστική επιστήμη για να μεταφέρουν τις ισχυρές αλήθειες της στις μάζες και να βοηθήσουν κατευθύνοντας το επαναστατικό κίνημα ως πρωτοπορία για την απελευθέρωση και το σοσιαλισμό, αλλά απλά άνθρωποι που «μισούν τους καπιταλιστές» – και που το αποδεικνύουν αυτό φορώντας το σωστό σήμα, μπλουζάκι και καπέλο, όντας πιστοί υποστηρικτές της «σωστής ομάδας» και φωνάζοντας τα «σωστά συνθήματα» εναντίον του εκάστοτε διορισμένου από την ηγεσία εχθρού.
Τέτοιοι «κομμουνιστές» βρίσκονται τώρα σε όλο τον δυτικό κόσμο. Δεν έχουν πλέον κανένα θετικό ρόλο να διαδραματίσουν στο μετασχηματισμό της κοινωνίας, στην εξέλιξη της ιστορίας. Αντ’ αυτού έχουν μετατραπεί σε αιώνια «αντιπολίτευση»: σε «αντικαπιταλιστές» που δεν θα ανατρέψουν ποτέ τον καπιταλισμό- σε «αντιπολεμικούς ακτιβιστές» που δεν πρόκειται να σταματήσουν ποτέ κανένα πόλεμο- σε «αντιρατσιστές» ή «αντισεξιστές» που δεν θα κάνουν ποτέ κάτι που να απειλεί τις πραγματικές, οικονομικές ρίζες του ρατσισμού ή του σεξισμού.
Στο όνομα του Λένιν, το ΚΚΕ και οι όμοιοί του, έχουν στην πραγματικότητα πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων τις καθοριστικές για την εποχή διδασκαλίες και την επαναστατική πρακτική του Λένιν εναντίον του ιμπεριαλισμού.
ΜΚΟ-ποίηση του εργατικού κινήματος
Φαίνεται ότι στο ΚΚΕ γινόμαστε μάρτυρες ενός ιδιαίτερα εντυπωσιακού παραδείγματος του σύγχρονου φαινομένου της ΜΚΟ-ποίησης της Αριστεράς, όπου δημιουργούνται επαγγελματικοί μηχανισμοί, των οποίων η πρωταρχική λειτουργία δεν είναι να συγκεντρώσουν και να εκπαιδεύσουν τις δυνάμεις για την επανάσταση, αλλά απλώς να αναδημιουργήσουν και να συντηρήσουν τον μηχανισμό. Αυτές οι οργανώσεις οφείλουν να παραμένουν αρκετά «ριζοσπαστικές» ώστε να συγκεντρώνουν ένα ορισμένο ποσοστό ψήφων της εργατικής τάξης και να κερδίζουν έναν ορισμένο αριθμό εκλεγμένων θέσεων, αλλά όχι τόσο ριζοσπαστικές ώστε να επισύρουν την εκδικητικότητα του κρατικού μηχανισμού της άρχουσας τάξης πάνω στα κεφάλια τους.
Κατά βάση, προκειμένου να διατηρήσουν τους μηχανισμούς τους και τη θέση τους στην πολιτική ζωή των χωρών τους, την οποία με κόπο έχουν κατακτήσει, τα κόμματα αυτά θα πρέπει να μην ταράξουν ποτέ τα νερά της αστικής πολιτικής. Κάποια εκτόνωση – μια βαλβίδα εκτόνωσης της πίεσης για την οργή της εργατικής τάξης – είναι αποδεκτή, ακόμη και αναγκαία, αλλά ουδεμία δράση που θέτει σοβαρά υπό αμφισβήτηση το status quo ή υπονομεύει την αστική τάξη πραγμάτων δεν μπορεί να επιχειρηθεί. Οποιαδήποτε τέτοια δράση θα επέφερε σίγουρα κυρώσεις κατά του κόμματος – ξεκινώντας με συσκότιση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οδηγώντας στη διαπόμπευση των ηγετών και της πολιτικής του κόμματος, στην καταδίωξη των μελών και τελικά στην απαγόρευση του κόμματος, στη δήμευση κτιρίων και τραπεζικών λογαριασμών και στη δίωξη, σύλληψη ή εξορία των ηγετών του, καθώς η οικονομική και η πολεμική κρίση κλιμακώνονται και η εσωτερική πολιτική σταθερότητα υπονομεύεται.
Αυτή η υποχώρηση από την επανάσταση στην απλή «αντιπολίτευση» δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Είναι απλώς η πιο πρόσφατη αντανάκλαση της διάσπασης της εργατικής τάξης και της αφομοίωσης της ηγεσίας της από τον αστικό κρατικό μηχανισμό, που συμβαίνει με διάφορες μορφές από τις αρχές του 20ου αιώνα.[xi] Επίσης, αυτό δεν περιορίζεται στις μέρες μας στο ΚΚΕ. Παρόμοια φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί σε πολλά κόμματα ορισμένου μεγέθους κατά την πρόσφατη περίοδο, όταν η άμπωτη του ρεύματος της επανάστασης και ο θεωρητικός εκφυλισμός του κομμουνιστικού κινήματος συνδυαστικά δημιούργησαν ένα αίσθημα απαισιοδοξίας και ήττας.
Το γεγονός ότι το ΚΚΕ είναι ένα από τα κόμματα που ενσαρκώνουν αυτή τη μεταμόρφωση και την αποστασία αποδεικνύεται από την επαγγελματικοποίηση των κύριων στελεχών του – όχι με βάση τη λενινιστική παράδοση των εργαζομένων που έχουν απελευθερωθεί για να αφιερώσουν τη ζωή τους στην επαναστατική δράση, αλλά στο πνεύμα της γραφειοκρατικοποίησης και του καριερισμού. Το κύριο κριτήριο για αυτούς τους εργαζόμενους δεν είναι η βαθιά μελέτη και η ανιδιοτελής αφοσίωση στην προσφορά προς τις μάζες, αλλά η αγελαία νοοτροπία, η προθυμία να εκτελούν τις εργασίες της συντήρησης του μηχανισμού και η απόλυτη (χωρίς σκέψη) αφοσίωση σε μια ηγεσία που οδηγεί το κόμμα – και τους εργαζόμενους υπό την επιρροή του – σε εντελώς λάθος κατεύθυνση.
Εξαγωγή οπορτουνισμού και σεχταρισμού
Η διολίσθηση στον οπορτουνισμό[xii] του ΚΚΕ -ενός κόμματος με μεγάλη επαναστατική παράδοση, με μαζική βάση και μακρόχρονη θέση στην πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του ελληνικού λαού- αποτελεί τρομερό πλήγμα για την ταξική πάλη στη χώρα αυτή. Όσο πιο σταθερά εμμένουν οι ηγέτες του στην εσφαλμένη γραμμή τους και λοιδορούν όλους εκείνους που προσπαθούν ειλικρινά να τους επαναφέρουν στον επαναστατικό δρόμο, τόσο πιο βέβαιο γίνεται ότι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να σχηματίσουν ένα νέο κόμμα για να ηγηθεί του αγώνα τους για κοινωνική απελευθέρωση.
Πρόκειται πράγματι για μια μεγάλη οπισθοδρόμηση, μια τραγωδία για τους Έλληνες εργαζόμενους που υπέφεραν και αγωνίστηκαν τόσο σκληρά για τόσο μεγάλο διάστημα. Ωστόσο, η δράση του ΚΚΕ δεν σταματάει στα σύνορα της Ελλάδας. Χρησιμοποιώντας το διεθνές κύρος του, ως κληρονόμος της ελληνικής επανάστασης, χρησιμοποιώντας τον εντυπωσιακό του επαγγελματισμό, την αριθμητική του δύναμη και την οικονομική του ισχύ, το ΚΚΕ εισάγει συστηματικά την αντιμαρξιστική του θολούρα («θεωρία») οπουδήποτε έχει επιρροή. Σε αυτό βοηθάει η θεωρητική σύγχυση που επικρατεί σε μεγάλο μέρος του κινήματός μας, η οποία είναι κληρονομιά του αναθεωρητισμού της μετασταλινικής ΕΣΣΔ και της σινοσοβιετικής διάσπασης, και η οποία συμβάλλει στο να προωθήσει παντού τη φαινομενικά μαχητική, αλλά αντι-υλιστική γραμμή του, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να χρησιμοποιεί δωροδοκίες, απειλές, εξαναγκασμό και χειραγώγηση για να περάσει το δικό του, ή τουλάχιστον για να διαταράξει το έργο όσων δεν συμμορφώνονται πειθήνια με την δική του ημερήσια διάταξη.
Σε πολλά κόμματα, τα οποία έχουν και τα ίδια βυθιστεί σε ένα τέλμα σοσιαλδημοκρατικής αντιπολίτευσης, αυτοί οι ψεύτικοι φίλοι κρούουν ανοικτές θύρες. Τέτοια κόμματα όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικού, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σουηδίας ή η διασπαστική μερίδα της Κομμουνιστικής Οργάνωσης[xiii] στη Γερμανία, για παράδειγμα, ηγούνται από κάποιους που είναι ιδιαίτερα ευτυχείς να έχουν μια επαναστατικοφανή δικαιολογία για την εγκατάλειψη των δύσκολων θέσεων του ταξικού πολέμου και την αναπαραγωγή της νατοϊκής προπαγάνδας – ιδίως της προπαγάνδας για τον ρωσικό ή κινεζικό «ιμπεριαλισμό», τον «επεκτατισμό», την «επιθετικότητα» κ.λπ.
Σε άλλες περιπτώσεις, το ΚΚΕ χρησιμοποίησε την ελεγκτική του επιρροή στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικής Νεολαίας (WFDY) για να χειραγωγήσει τα νεαρά μέλη εναντίον των γηραιότερων μελών και στελεχών των κομμάτων τους. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, χρησιμοποίησε το εκτεταμένο δίκτυο των διεθνών στελεχών του για να καλλιεργήσει ισχυρές προσωπικές σχέσεις με διεθνείς γραμματείες και προσπάθησε να τις χρησιμοποιήσει για να προωθήσουν την αντεργατική του γραμμή. Σύγχυση, εσωκομματικός πόλεμος και διασπάσεις ήταν το αποτέλεσμα σε κομμουνιστικά κόμματα ανά τον κόσμο.
Επανεφευρίσκοντας τον τροτσκισμό
Η περίπτωση της Ισπανίας[xiv] είναι γνωστή σε όλους. Άλλες ενέργειες, από το Πακιστάν έως την Πολωνία, από το Μεξικό έως τις ΗΠΑ, από τη Γερμανία έως την Ελβετία, συζητούνται πιο αθόρυβα. Κανείς όμως από όσους δραστηριοποιούνται στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν αγνοεί τουλάχιστον κάποιες από τις ιστορίες σεχταριστικής παρέμβασης και υπονόμευσης από τους Έλληνες του μηχανισμού του ΚΚΕ.
Ποιο είναι το πρακτικό αποτέλεσμα της λεγόμενης «θεωρίας» της πυραμίδας;
Το πρακτικό αποτέλεσμα στην πολιτική των κομμάτων που έχουν αποδεχτεί αυτή τη γραμμή είναι να χαρακτηρίζουν τη σημερινή σύγκρουση στην Ουκρανία ως σύγκρουση μεταξύ δυο ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην οποία η εργατική τάξη δεν έχει θέση.
Και εφόσον κάθε χώρα που παράγει εμπορεύματα χαρακτηρίζεται ως «ιμπεριαλιστική», οι μελλοντικοί πόλεμοι ακόμη και μεταξύ της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας ή της Κίνας και των ΗΠΑ θα χαρακτηρίζονται ομοίως ως «ενδοϊμπεριαλιστικοί».
Το να λέγονται στους εργαζόμενους τέτοια ψέματα σε μια τέτοια συγκυρία είναι μια πράξη εγκληματική, η οποία ενισχύει την πολεμική προπαγάνδα του ιμπεριαλισμού και αποσυντονίζει το αντιπολεμικό κίνημα. Αυτό σημαίνει ότι οι κομμουνιστές, οι οποίοι θα έπρεπε να βρίσκονται στην καρδιά, στην πρώτη γραμμή του αντιιμπεριαλιστικού αντιπολεμικού κινήματος, ατσαλώνοντάς το πρακτικά και προσδίδοντάς του θεωρητική σαφήνεια, τίθενται στο περιθώριο.
Καμία παράλληλη έκκληση για «ενότητα της εργατικής τάξης» δεν μπορεί να καλύψει την πραγματική, καταστροφική φύση αυτών των δραστηριοτήτων.
Στη θέση της ενότητας της εργατικής τάξης εναντίον του ιμπεριαλισμού, προτάσσουν ένα προσκλητήριο για αδράνεια και παθητικότητα.
Όπως έγραψε ο Λένιν το 1916: «Ο πόλεμος είναι συχνά χρήσιμος για να αποκαλύπτει ό,τι είναι σάπιο και να απορρίπτει τις κοινοτυπίες».[xv] Η κοινοτυπία ότι το ΚΚΕ είναι ένα πρωτοπόρο επαναστατικό κομμουνιστικό κόμμα πρέπει να απορριφθεί και η σαπίλα του να αναγνωρίζεται ώστε να λάβει τη δέουσα απάντηση.
Στην καρδιά της, η «λενινιστική» πυραμίδα του ΚΚΕ είναι μια επανεφεύρεση του τροτσκισμού.
Όπως και ο Τρότσκι, οι υποστηρικτές αυτής της «θεωρίας» αρνούνται να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα του ιμπεριαλισμού, την ύπαρξη καταπιεσμένων εθνών και εθνών καταπιεστών.
Όπως και ο Τρότσκι, αρνούνται να αναγνωρίσουν την ανάγκη ενοποίησης του προλεταριακού αγώνα στις ιμπεριαλιστικές χώρες με τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα στα καταπιεσμένα έθνη.
Όπως ο Τρότσκι, αρνούνται να δουν επαναστατικό δυναμικό σε οποιαδήποτε άλλη τάξη εκτός από το προλεταριάτο.
Όπως ο Τρότσκι, αρνούνται να λερώσουν τα χέρια τους με οποιαδήποτε συμμαχία που θα τους επέτρεπε να κάνουν ένα συγκεκριμένο βήμα προς τον στόχο του σοσιαλισμού, ο οποίος έτσι παραμένει ένα αφηρημένο, ανέφικτο όνειρο.
Όπως και ο Τρότσκι, καλύπτουν την ενίσχυση της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας εναντίον όλων των αντιιμπεριαλιστών ηγετών και κινημάτων με επαναστατικοφανείς φράσεις για την εργατική αλληλεγγύη.
Όπως και ο Τρότσκι, έχουν μετατραπεί, είτε εκούσια είτε εκ παραδρομής, σε φορείς εξάπλωσης της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας μέσα στο κίνημά μας.
Δεδομένης της επίμονης, επιθετικής και αποφασιστικής προώθησης αυτής της αποδιοργανωτικής γραμμής και των βιτριολικών ad hominem επιθέσεων εναντίον όλων εκείνων που προσπαθούν να καταδείξουν στην εργατική τάξη γιατί μια τέτοια γραμμή αποτελεί πολιτικό σφάλμα, δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε ότι οι ηγέτες του ΚΚΕ έχουν ταχθεί πλήρως με την πλευρά του οπορτουνισμού. Επιπλέον, έχουν αναδειχθεί σε πρωτεργάτες αυτής της πλευράς – σε οργανωτές και καθοδηγητές εκείνου του κλάδου του κινήματός μας που ενεργεί για να αναχαιτίσει την πάλη της διεθνούς εργατικής τάξης για επαναστατική αντιιμπεριαλιστική ενότητα, και έτσι λειτουργεί ανασχετικά στον αγώνα μας για το σοσιαλισμό.
Μια ψευδής αναλογία στη θέση της συγκεκριμένης ανάλυσης
Στα κείμενα των ιδίων και των οπαδών τους[xvi], οι εισηγητές αυτής της αντιμαρξιστικής «θεωρίας» αρέσκονται να συγκρίνουν τον σημερινό πόλεμο δι’ αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, περιγράφοντάς τον ως μια «ενδοϊμπεριαλιστική» σύγκρουση μεταξύ δυο μονοπωλιακών δυνάμεων για τον έλεγχο των πόρων, των αγορών και των οδών εκμετάλλευσης. Μάλιστα, σε ομιλία της σε κομματική συγκέντρωση πέρυσι, η πρώην επικεφαλής του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα προχώρησε ακόμη πιο μακριά, δηλώνοντας ότι «ο λαός της Ουκρανίας» (δηλαδή η νεοναζιστική κυβέρνηση – μαριονέτα με επικεφαλής τον υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ ηθοποιό-ανδρείκελο Βολοντίμιρ Ζελένσκι) διεξάγει έναν «δίκαιο πόλεμο» εναντίον της «ρωσικής επιθετικότητας »[xvii].
Το πως αυτός ο ισχυρισμός συμβαδίζει με τη διαβεβαίωση του κόμματος σε άλλο σημείο ότι το («λεγόμενο») εθνικό ζήτημα δεν υφίσταται πλέον, θα απαιτήσει σοφότερα κεφάλια από τα δικά μας για να το αποκρυπτογραφήσουν. Ούτε μπορεί να συμψηφιστεί μια τέτοια δήλωση με τον ισχυρισμό του ΚΚΕ ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι «ενδοϊμπεριαλιστικός»! Μήπως το ΚΚΕ παρουσιάζει διαφορετικές γραμμές σε διαφορετικά ακροατήρια;
Ομοίως, το κατά πόσο αυτός ο ισχυρισμός διαφέρει από τους ισχυρισμούς των ιμπεριαλιστών ότι αθώα («δίκαια») «υπερασπίζονται την κυριαρχία της Ουκρανίας με τα όπλα του ΝΑΤΟ» (μια κυριαρχία που οι ΗΠΑ υπονομεύουν σταθερά εδώ και τρεις δεκαετίες και την οποία σφετερίστηκαν πλήρως πριν από εννέα χρόνια), μόνο το ΚΚΕ μπορεί να το εξηγήσει.
Ο Λένιν επεσήμανε το 1915 ότι «κανένας σοσιαλιστής δεν θα τολμήσει να αρνηθεί στη θεωρία την αναγκαιότητα της συγκεκριμένης, ιστορικής αποτίμησης κάθε πολέμου».[xviii] Όμως οι «θεωρητικοί» του ΚΚΕ δεν έχουν κάνει καμία τέτοια αποτίμηση – έχουν απλώς κάνει μια αναλογία με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς κανένα αποδεικτικό στοιχείο για να στηρίξουν τον ανιστόρητο ισχυρισμό τους.
Δεν έχει δοθεί καμία συστηματική και λεπτομερής απόδειξη για τον χαρακτηρισμό της ρωσικής οικονομίας ως «ιμπεριαλιστικής», όπως δεν έχει δοθεί καμία συστηματική και λεπτομερής απόδειξη για τον ίδιο ισχυρισμό που διατυπώνεται για την Κίνα, τη Βραζιλία, την Ινδία – ακόμη και για το Ιράν και τη Βενεζουέλα. Δεν έχει γίνει καμία συγκεκριμένη, ιστορική αποτίμηση για να καταδειχθεί πως αυτές οι χώρες ζουν εξάγοντας κεφάλαιο, υπερεκμεταλλευόμενες τον πλανήτη και επαναπατρίζοντας τα υπερκέρδη που αποκόμισαν με αυτόν τον τρόπο πίσω στα εδάφη τους. Δεν έχει παρασχεθεί κανένα στοιχείο που να δείχνει πώς αυτά τα έθνη ζουν «κόβοντας κουπόνια» από μια τέτοια παρασιτική δραστηριότητα. Δεν έχει δοθεί κανένα στοιχείο που να δείχνει πως οι εργαζόμενοι αυτών των χωρών δωροδοκούνται για να διατηρήσουν την κοινωνική ειρήνη με τα ψίχουλα που λαμβάνουν από αυτά τα μονοπωλιακά κέρδη.
Μέχρι σήμερα, τα μόνα γεγονότα και στοιχεία που παραθέτει το ΚΚΕ για να υπερασπιστεί τη γελοία θέση του είναι τυχαίας διαλογής για να ικανοποιήσει τους ευκολόπιστους.[xix] Αυτό συνάδει με την όλη μεθοδολογία τους, όπου διάσπαρτα αποσπάσματα του Λένιν αντικαθιστούν τη σοβαρή μελέτη του συνόλου των έργων του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν. Φυσικά, από 95 τέτοιους τόμους, μερικά αποσπάσματα που λαμβάνονται τυχαία και εκτός πλαισίου συγκειμένων μπορεί να φαίνεται ότι αποδεικνύουν οτιδήποτε, αλλά μόνο ανειλικρινείς σοφιστές επιχειρηματολογούν με αυτόν τον τρόπο.
Η παρουσίαση μερικών τυχαίων στατιστικών στοιχείων για την υποστήριξη τόσο σοβαρών ισχυρισμών δεν αποτελεί μια ουσιαστική προσπάθεια κατανόησης του πολέμου στην Ουκρανία σε όλη του την πολυπλοκότητα, αλλά εκλεκτικισμό που συσκοτίζει την αλήθεια – μια κλασική περίπτωση αναζήτησης «αποδεικτικών στοιχείων» στο διαδίκτυο προς επιβεβαίωση μιας προκαθορισμένης άποψης. Μια τέτοια «ανάλυση» φέρνει έντονα στο μυαλό την περιγραφή του Λένιν για παρόμοιες πρακτικές στις οποίες είχαν επιδοθεί πρώην επιφανείς μαρξιστές όπως ο Γκεόργκι Πλεχάνοφ και ο Καρλ Κάουτσκι κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου:
«Από την άποψη του μαρξισμού … μπορεί να προκαλέσει μόνο μειδιάματα η «επιστημονική» σημασία τέτοιων μεθόδων, που όταν λένε συγκεκριμένη ιστορική εκτίμηση του πολέμου [ή της οικονομίας ενός έθνους στην περίπτωση του ΚΚΕ] εννοούν την απόσπαση από τα διπλωματικά ντοκουμέντα ή από τα πολιτικά γεγονότα της ημέρας κτλ. [ή από αποκόμματα του αστικού τύπου]. Παράλληλα η επιστημονική έννοια του ιμπεριαλισμού υποβιβάζεται στο επίπεδο κάποιας υβριστικής έκφρασης για τους άμεσους ανταγωνιστές, συναγωνιστές και αντιπάλους των μόλις προαναφερόμενων ιμπεριαλιστών [ή του ιμπεριαλιστικού μπλοκ του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ] … »[xx]
Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των παγκόσμιων πολέμων
Σε ένα σημείο, ωστόσο, το ΚΚΕ έχει σίγουρα δίκιο: ο σημερινός πόλεμος, ο οποίος αναμφίβολα θα θεωρείται ως η έναρξη του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχει προκληθεί, όπως ακριβώς και ο πρώτος και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, από τη βαθιά κρίση υπερπαραγωγής της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας.
Το 1914, δυο ιμπεριαλιστικά μπλοκ βρέθηκαν αντιμέτωπα και συγκρούστηκαν για το ποιος θα έπρεπε να έχει ποιο μερίδιο των εδαφών και των αγορών του κόσμου. Ήταν ένας καθαρά ενδοϊμπεριαλιστικός πόλεμος, ο οποίος αποδυνάμωσε θανάσιμα το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, φέρνοντας την εποχή της προλεταριακής επανάστασης, όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο Λένιν. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε άμεσα στην Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 – και από τότε, ο χρόνος του παγκόσμιου καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος είναι μετρημένος.
Το 1939, ο πόλεμος που ήδη διεξαγόταν σε διάφορα μέτωπα ανά τον κόσμο (π.χ. Ισπανία και Κίνα) μετατράπηκε σε παγκόσμια σύγκρουση με την στροφή του βρετανικού ιμπεριαλισμού εναντίον της Γερμανίας. Και αυτή ήταν μια ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση για τον έλεγχο εδαφών και πόρων από την πλευρά της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας. Όμως η γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ και ο στρατηγικός ελιγμός των Σοβιετικών προς συμμαχία με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, άλλαξαν το χαρακτήρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έτσι ώστε ο πρωταρχικός του χαρακτήρας να γίνει αυτός του αντιφασιστικού πολέμου.
Σε αυτή τη βάση οι εργαζόμενοι στις ιμπεριαλιστικές χώρες κινητοποιήθηκαν για να πολεμήσουν στο ίδιο στρατόπεδο με τις κυβερνήσεις τους: να νικήσουν τη φασιστική απειλή και να υπερασπιστούν τη σοβιετική σοσιαλιστική πατρίδα. Η Βρετανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ συνέχισαν να επιδιώκουν τους ιμπεριαλιστικούς τους στόχους, αλλά εξωθήθηκαν να το κάνουν με τρόπο που τους απέτρεπε να ενωθούν με τη ναζιστική Γερμανία για να καταστρέψουν την ΕΣΣΔ. Ως αποτέλεσμα, η Σοβιετική Ένωση μπόρεσε, με τεράστιο κόστος για την ίδια, να νικήσει τη μεγαλύτερη πολεμική μηχανή που είχε δει ποτέ η ανθρωπότητα, να απελευθερώσει μεγάλο μέρος της Ευρώπης και να δώσει τεράστια ώθηση στην εξάπλωση του σοσιαλισμού σε όλη την Ευρώπη και την Ασία.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της παλιάς Ευρώπης και της Ιαπωνίας θανάσιμα αποδυναμωμένες, ανίκανες πλέον να διατηρήσουν τη στρατιωτική και τεχνολογική τους κυριαρχία, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν κάτω από την προστατευτική ομπρέλα των ΗΠΑ – της μόνης ιμπεριαλιστικής δύναμης της οποίας η οικονομία, η παραγωγική και η στρατιωτική ικανότητα είχαν ενισχυθεί από τον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αντί να αποδυναμωθούν. Χωρίς την οικονομική και τη στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ, οι ιμπεριαλιστές της Ευρώπης και της Ιαπωνίας δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν – θα είχαν εξαρθρωθεί και εκτοπιστεί από τους ανερχόμενους εργάτες, και η θριαμβευτική πορεία του σοσιαλισμού θα ήταν σχεδόν ασταμάτητη.
Αλλά η ιστορία δεν κινείται ποτέ σε ευθεία γραμμή. Η ζωή δεν ακολούθησε τις αισιόδοξες προβλέψεις των κομμουνιστών και αντιιμπεριαλιστών μαχητών της απελευθέρωσης της δεκαετίας του 1940. Η βοήθεια των ΗΠΑ[xxi] σε συνδυασμό με ισχυρές δωροδοκίες προς τους δικούς τους εργατικούς πληθυσμούς[xxii] επέτρεψε στις αποδυναμωμένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να ανακάμψουν σε κάποιο βαθμό, ενώ ο ρεβιζιονισμός της μετασταλινικής ΕΣΣΔ και των κομμάτων που ευθυγραμμίστηκαν μαζί της οδήγησε στην αργή υπονόμευση της δύναμης και του κύρους του σοσιαλισμού και στην τελική κατάρρευση του ρεβιζιονιστικού σοβιετικού καθεστώτος.[2]
Η διάλυση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο και των λαϊκών δημοκρατιών της Ανατολικής Ευρώπης ήρθε σε μια κρίσιμη στιγμή για τους ιμπεριαλιστές, οι οποίοι αντιμετώπιζαν και πάλι μια σοβαρή παγκόσμια κρίση υπερπαραγωγής. Σώθηκαν χάρη στο όργιο της ιμπεριαλιστικής λαφυραγωγίας που ακολούθησε, καθώς ο πλούτος των σοβιετικών και ανατολικοευρωπαϊκών λαών λεηλατήθηκε, ενώ οι μάζες του κόσμου αποθαρρύνθηκαν ακόμη περισσότερο από τον προφανή θρίαμβο της αστικής πολιτικής και οικονομίας επί του μαρξισμού.
Αλλά ενώ η Σοβιετική Ένωση και οι λαϊκές δημοκρατίες της Ευρώπης διαλύθηκαν, ο σοσιαλισμός και ο αντιιμπεριαλισμός δεν εξαφανίστηκαν από τον κόσμο. Η Κίνα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, το Βιετνάμ, το Λάος και η Κούβα συνέχισαν να υπερασπίζονται τις σοσιαλιστικές κοινωνίες τους μπροστά στην τεράστια πίεση. Οι χώρες που στοχοποιήθηκαν από το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο το οποίο με αναζωογονημένη αυτοπεποίθηση εκτελούσε επιχειρήσεις «αλλαγής καθεστώτων» προέβαλαν τεράστια αντίσταση. Και η Ρωσία, η οποία για ένα διάστημα είχε επιτρέψει στον εαυτό της να κυβερνηθεί από κομπραδόρους πράκτορες του ιμπεριαλισμού, στάθηκε στα πόδια της, αντικατέστησε τη κομπραδόρικη ηγεσία της με μια εθνικοαστική και αποφάσισε ότι στο εξής θα χρησιμοποιούσε τους τεράστιους πόρους της για τους δικούς της σκοπούς, υπερασπιζόμενη το δικαίωμά της στην εθνική κυριαρχία, αξιοποιώντας την τεχνολογική, στρατιωτική, εκπαιδευτική και οικονομική βάση που της κληροδότησαν οι σοβιετικοί οικοδόμοι της.
Μπροστά σε μια αναζωπύρωση της παγκόσμιας κρίσης υπερπαραγωγής, οι ιμπεριαλιστές έχουν αποφασίσει ότι, υπό τις παρούσες συνθήκες, η καλύτερη ευκαιρία να σώσουν τους εαυτούς τους και το σύστημά τους παραμένει η συσπείρωση υπό τη στρατιωτική και οικονομική ηγεσία των ΗΠΑ και η στόχευση της συνδυασμένης δύναμής τους στην καταστροφή των πρωταρχικών κέντρων ανεξαρτησίας και κυριαρχίας στον κόσμο – της Ρωσίας και της Κίνας. Με τον τρόπο αυτό, ελπίζουν να επαναλάβουν το καρναβάλι του πλιάτσικου που απόλαυσαν μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Θέλουν να σπάσουν τη Ρωσία και την Κίνα σε κομμάτια, να υποτάξουν τους λαούς τους και να λεηλατήσουν τους σημαντικούς πόρους τους.
Έτσι, μπορούμε να δούμε ότι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος θα χαρακτηριστεί κυρίως από μια αντιπαράθεση μεταξύ των στρατοπέδων του ιμπεριαλισμού[xxiii] και του αντιιμπεριαλισμού. Και ότι οι εργάτες του κόσμου έχουν μόνο να κερδίσουν εξασφαλίζοντας τη νίκη του αντιιμπεριαλιστικού στρατοπέδου και την ήττα των ιμπεριαλιστών, η οποία θα αποτελέσει ένα σφυροκόπημα σε όλο το οικοδόμημα του μονοπωλιακού καπιταλισμού στον πλανήτη και επομένως ένα τεράστιο βήμα προς τη σοσιαλιστική επανάσταση σε όλες τις γωνιές του κόσμου.
Προωθώντας αυτή την αντίληψη, οι σύντροφοί μας της Παγκόσμιας Αντιιμπεριαλιστικής Πλατφόρμας έχουν κατηγορηθεί για το έγκλημα του «σοσιαλσοβινισμού», δηλαδή ότι καλούν για τη νίκη της μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης επί της άλλης, όπως έκαναν οι σοσιαλδημοκράτες τόσο επαίσχυντα πριν από έναν αιώνα. Ωστόσο, ένας σύντομος συλλογισμός θα αποκαλύψει το κενό αυτού του παραλληλισμού. Το κάλεσμα των κομμουνιστών στη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ για την ήττα του ΝΑΤΟικού ιμπεριαλισμού δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εξισωθεί με την προδοσία των σοσιαλδημοκρατών του 1914, οι οποίοι κινητοποίησαν τους εργάτες να πολεμήσουν για την υπεράσπιση των αυτοκρατοριών των δικών τους ηγεμόνων.
Ο πόλεμος και η διάσπαση του σοσιαλισμού
Μόνο σε ένα σημείο είναι σωστή η αναλογία του ΚΚΕ με το 1914. Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αποκάλυψε τη βαθιά διάσπαση που είχε αναπτυχθεί στο σοσιαλιστικό κίνημα κατά τις «ειρηνικές» δεκαετίες που προηγήθηκαν του πολέμου. Αναπτύσσοντας τον αγώνα της εργατικής τάξης για το σοσιαλισμό στη Ρωσία, ο Λένιν έδωσε τεράστια σημασία στην αποκάλυψη και την εναντίωση στη σαπίλα της οπορτουνιστικής πτέρυγας του κινήματός μας και στη συνένωση των επαναστατικών τμημάτων από κάθε χώρα σε έναν κοινό αγώνα.
Το έργο αυτό, που ξεκίνησε στη διάσκεψη του Τσίμερβαλντ το 1915, αποτέλεσε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της επιτυχίας των Μπολσεβίκων το 1917, και ήταν η βάση για το σχηματισμό του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος και της επαναστατικής τρίτης διεθνούς (της Κομιντέρν), υπό την καθοδήγηση της οποίας οι εργάτες του κόσμου μπόρεσαν να προχωρήσουν με τόση επιτυχία.
Ο σημερινός πόλεμος στην Ουκρανία έχει επίσης χαράξει μια γραμμή γύρω από τον κόσμο και έχει αποκαλύψει μια βαθιά διάσπαση στο σοσιαλιστικό κίνημα.
Η Πλατφόρμα έχει κάθε πρόθεση να ακολουθήσει το μεγάλο παράδειγμα που μας έδωσε ο σύντροφος Λένιν. Από εκείνον μάθαμε τη ζωτική σημασία του αγώνα για την επαναστατική ιδεολογία σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και πολέμου – σε μια εποχή που οι ιμπεριαλιστές κάνουν τα πάντα για να εκτρέψουν την οργή και να μπερδέψουν τον νου των εξαθλιωμένων μαζών.
Ας καταλάβουν οι εργαζόμενοι και οι καταπιεσμένοι λαοί παντού: αυτό δεν είναι ένα αφηρημένο ζήτημα θεωρητικολογίας της πολυθρόνας, αλλά ένας αγώνας για τη σωστή κατανόηση των συγκεκριμένων συνθηκών μας, ώστε να μπορέσουμε να καθορίσουμε τη μορφή που θα πρέπει να πάρουν οι πρακτικές μας δραστηριότητες. Και αυτή η πρακτική εργασία είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για το κίνημά μας και για την ανθρωπότητα. Ας μην έχουμε καμία αμφιβολία: η νίκη του ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου επί των αντιιμπεριαλιστικών χωρών θα πάει την υπόθεση της απελευθέρωσης και του σοσιαλισμού 20, 30 ή και 40 χρόνια πίσω – με όλη τη συνοδευτική δυστυχία, το θάνατο και την καταστροφή.
Γι’ αυτό πρέπει να ξεσκεπάσουμε και να αντιταχθούμε στη σάπια «θεωρία» και πρακτική του ΚΚΕ και άλλων ομοίων του, που έχουν μετατραπεί σε φορείς της ιμπεριαλιστικής ιδεολογίας στο εργατικό κίνημα.[xxiv]
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ενώσουμε τις δυνάμεις του αντιιμπεριαλισμού, παρέχοντάς τους μια σωστή αντίληψη, ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ποιοι είναι οι φίλοι τους και ποιοι οι εχθροί τους σε αυτή την κρίσιμη στιγμή της ιστορίας, ώστε να είναι σε θέση να σχηματίσουν την ισχυρότερη δυνατή συμμαχία για να πετύχουν τη νίκη στις κρίσιμες μάχες που έρχονται.
Πρέπει επίσης να επισημανθεί ένα τελευταίο σημείο σχετικά με το ζήτημα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Μας κατηγορούν ότι «διασπούμε το κίνημα» επιτιθέμενοι στο ΚΚΕ. Δεν μπορούμε όμως να διασπάσουμε κάτι που δεν είναι ενιαίο. Το κίνημά μας είναι ήδη βαθιά διχασμένο. Πράγματι, είναι έτσι εδώ και πολλές δεκαετίες.
Ο σημερινός πόλεμος αποκάλυψε όχι μόνο το βαθύ χάσμα μέσα στο κίνημά μας γενικά, αλλά και την απόλυτη σαπίλα της ομάδας των κομμάτων που συσπειρώνονται γύρω από το ΚΚΕ και ότι είναι μάταιο να περιμένουμε οτιδήποτε χρήσιμο για την εργατική τάξη από την προσπάθεια διατήρησης μιας «ενότητας» με τέτοια στοιχεία – με άτομα και οργανώσεις που έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι βρίσκονται στο πλευρό του ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου.
Για άλλη μια φορά, φέρνουμε στο μυαλό μας τα λόγια του Λένιν, όταν περιέγραφε τις προδοσίες και τη σήψη της πλειοψηφίας των ηγετών της Β’ Διεθνούς κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου: «Αυτή η αντίφαση [μεταξύ των επαναστατικών λόγων και των οπορτουνιστικών πράξεων των σοσιαλδημοκρατών ηγετών] ήταν ένα καζάνι που έπρεπε να εκραγεί, και εξερράγη».
«Όλο το ζήτημα είναι αν πρέπει να προσπαθεί κανείς, όπως κάνουν οι Κάουτσκι και Σία, να ξαναμπάσει στον οργανισμό αυτό το πύο χάρη της «ενότητας» (με το πύο) – ή αν πρέπει, για να βοηθήσει να εξυγιανθεί πέρα για πέρα ο οργανισμός του εργατικού κινήματος, να βγάλει όσο το δυνατό πιο γρήγορα και πιο προσεκτικά αυτό το πύο παρ’ όλο τον προσωρινό οξύ πόνο που προκαλεί αυτή η διαδικασία.»[xxv]
Περαιτέρω: «Κι’ όμως η διάσπαση του εργατικού κινήματος και του σοσιαλισμού σ’ όλο τον κόσμο είναι γεγονός. Υπάρχουν δυο ασυμφιλίωτες τακτικές και πολιτικές της εργατικής τάξης απέναντι στον πόλεμο. Είναι γελοίο να κλείνει κανείς τα μάτια μπροστά σ’ αυτό το γεγονός. Όταν προσπαθείς να συμβιβάσεις τα ασυμβίβαστα είναι σαν να καταδικάζεις όλη τη δουλειά σου σε αδυναμία.»[xxvi]
Ενώ το ΚΚΕ αοριστολογεί μιλώντας για «ταξική αλληλεγγύη», για «λενινισμό» και για κάποια μελλοντική επανάσταση για την οποία δεν έχει κανένα πρακτικό πρόγραμμα, μια πραγματική επαναστατική κρίση αναπτύσσεται και εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, η οποία είτε αγνοείται είτε καταδικάζεται από το ΚΚΕ και τους ομοίους του. Στη ρίζα της βρίσκεται η κρίση υπερπαραγωγής της παγκόσμιας καπιταλιστικής-ιμπεριαλιστικής οικονομίας η οποία ωθεί και επιταχύνει την κλιμάκωσή της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας.
Δεν είναι η στιγμή να μείνουμε στο περιθώριο και να κουνάμε το δάχτυλο σε όποιον προσπαθεί να δράσει, ούτε είναι η στιγμή να προσπαθήσουμε να γεφυρώσουμε τα αγεφύρωτα. Το καθήκον των δυνάμεων του σοσιαλισμού είναι να εξηγήσουν, με σαφήνεια και χωρίς φόβο, ότι το υπό την ηγεσία των ΗΠΑ νατοϊκό στρατόπεδο προσπαθεί να σώσει το αιματοβαμμένο σύστημά του εις βάρος των εργαζομένων του κόσμου. Ότι οι καταπιεσμένες, ανεξάρτητες και σοσιαλιστικές χώρες συσπειρώνονται όλο και περισσότερο για να αντισταθούν στην επίθεσή τους και ότι αυτό το κίνημα πρέπει να επικροτείται, να υποστηρίζεται και να ενισχύεται με κάθε δυνατό τρόπο.
Όπως είπε ο Λένιν: «Ο πόλεμος προκαλεί φρικτά βάσανα στους λαούς, αλλά δεν πρέπει, και δεν έχουμε κανέναν απολύτως λόγο, να απελπιστούμε για το μέλλον »[xxvii].
Οι επερχόμενες συγκρούσεις θα είναι αναμφίβολα σκληρές, θα απαιτήσουν αναμφίβολα πολλούς αγώνες και θυσίες από τους εργάτες και τους καταπιεσμένους λαούς του κόσμου. Μας περιμένει όμως στην άλλη πλευρά ένα λαμπρό μέλλον, αρκεί να είμαστε έτοιμοι να αφοσιωθούμε ολόψυχα στην εξασφάλιση μιας αποφασιστικής νίκης εναντίον της παρακμιακής, παρασιτικής, θνησιγενούς ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων.
[1] ΣτΜ: Ο όρος «κατάρρευση» παραπέμπει σε «φυσική ενδόρρηξη» [collapse] κάποιου σώματος, κάποιας κατασκευής. Κάποιοι μάλιστα αναφέρονται σε «κατάρρευση» του υπαρκτού σοσιαλισμού, μιας και θεωρούν ότι «αυτά τα καθεστώτα δεν ήταν επαναστατικά», άρα, ως «αφύσικα» και «φαύλα», «κατέρρευσαν» διότι «αυτό τους άξιζε»! Βάσει της μαρξιστικής κοινωνικής θεωρίας και μεθοδολογίας, βάσει της Λογικής της Ιστορίας, στην ΕΣΣΔ και στις λοιπές ευρωπαϊκές σοσιαλιστικές χώρες δεν υπήρξε «κατάρρευση», αλλά λόγω της αδυναμίας έγκαιρης επίλυσης της βασικής αντίφασης του σοσιαλισμού -όταν αυτή η ανάγκη εκδηλώθηκε με ιδιαίτερη ένταση- σε ένα δραματικό αγώνα, υπερίσχυσαν οι δυνάμεις της αστικής αντεπανάστασης που δρομολόγησαν διαδικασίες κεφαλαιοκρατικής παλινόρθωσης. Λεπτομερέστερα βλ. και εδώ
[2] ΣτΜ: για την αναγωγή του ζητήματος της ήττας του σοσιαλισμού στον υποκειμενικό παράγοντα/ τον αναθεωρητισμό/ τη «λάθος γραμμή» βλ. εδώ
[i] Παρισινή διακήρυξη, 15 Οκτωβρίου 2022, Δημοσιεύτηκε στο WAP21.org
[ii] Σημειώστε, ειδικότερα, τον ακόλουθο ισχυρισμό της πρώην γενικής γραμματέως του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα: «Στο τέλος του 20ού αιώνα υπήρχαν τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα, όπως διαμορφώθηκαν μετά τον παγκόσμιο πόλεμο: η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, που αργότερα έγινε η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Σήμερα ο αριθμός των ιμπεριαλιστικών κέντρων έχει αυξηθεί, ενώ έχουν προκύψει και νέες μορφές συμμαχιών, όπως η συμμαχία με επίκεντρο τη Ρωσία, η συμμαχία της Σαγκάης, η συμμαχία της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας, της Νότιας Αφρικής (BRICS), η συμμαχία των χωρών της Λατινικής Αμερικής: Alba, Mercosur κ.λπ.». (Για τον ιμπεριαλισμό – η ιμπεριαλιστική πυραμίδα, δημοσιευμένο στο El Machete (θεωρητικό και πολιτικό περιοδικό του ΚΚ Μεξικού), Απρίλιος 2013)
[iii] Βλ. για παράδειγμα: «Για τη λεγόμενη «Παγκόσμια Αντιιμπεριαλιστική Πλατφόρμα» και την επιζήμια και αποπροσανατολιστική τοποθέτησή της», Άρθρο του τμήματος διεθνών σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ, 1 Απριλίου 2023.
[iv] Για τον ιμπεριαλισμό-Η ιμπεριαλιστική πυραμίδα, της Αλέκας Παπαρήγα, 2013
[v] ΚΚΕ, Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα, 1980
[vi] Στο άρθρο του «Το επαναστατικό προλεταριάτο και το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση», αντικρούοντας την πρόταση του Καρλ Ράντεκ (Parabellum) ότι ο ιμπεριαλισμός είχε καταστήσει περιττό το εθνικό ζήτημα, ο Λένιν τόνισε ότι το κεντρικό σημείο κάθε κομμουνιστικού προγράμματος «πρέπει να είναι ο διαχωρισμός των εθνών σε έθνη καταπιεστές και έθνη καταπιεζόμενα, που αποτελεί την ουσία του ιμπεριαλισμού και που παραπλανητικά αποφεύγεται από τους σοσιαλσοβινιστές και τον Κάουτσκι… Αυτό το απαιτούμε, όχι ανεξάρτητα από τον επαναστατικό μας αγώνα για το σοσιαλισμό, αλλά επειδή αυτός ο αγώνας θα παραμείνει μια κούφια φράση αν δεν συνδεθεί με μια επαναστατική προσέγγιση όλων των ζητημάτων της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού ζητήματος.» (Το επαναστατικό προλεταριάτο και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση: τ27, σ63, Οκτώβριος 1915)
[vii] Αργότερα το ίδιο έτος ο Λένιν έγραψε ξανά: «Ο ιμπεριαλισμός είναι η εποχή στην οποία η διάκριση των εθνών σε καταπιεστές και καταπιεζόμενους είναι ουσιαστική και τυπική». (Το πρόγραμμα Ειρήνης – τ27, σελ 276, 1916) Πράγματι, αυτή η κατανόηση της θεμελιώδους ουσίας του ιμπεριαλιστικού συστήματος ήταν ο πυρήνας της επιτυχημένης επαναστατικής στρατηγικής και τακτικής των Μπολσεβίκων.
[viii]«Η λενινιστική προσέγγιση του ΚΚΕ για τον ιμπεριαλισμό και την ιμπεριαλιστική πυραμίδα» του τμήματος διεθνών σχέσεων του ΚΚΕ, εισήγηση στο 9ο διεθνές συνέδριο της CWPR με θέμα “Ο Λένιν και η σύγχρονη εποχή”, 2013.
[ix] Β.Ι. Λένιν, Ιμπεριαλισμός το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, 1916, Κεφάλαιο 9.
[x] Ωστόσο, το ΚΚΕ επιμένει ότι «η κατάσταση στην Αφρική, στις περιοχές της Ευρασίας και της Μέσης Ανατολής αποδεικνύει το γεγονός ότι όλες οι καπιταλιστικές χώρες είναι ενταγμένες στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τη δυνατότητα να υλοποιήσουν τη δική τους επεκτατική πολιτική γραμμή». (Α Παπαρήγα, ό.π.)
[xi] Τα αναθεωρητικά κομμουνιστικά κόμματα είναι σταθερά προσκολλημένα στην αριστερή πτέρυγα της σοσιαλδημοκρατίας από τη μεταπολεμική περίοδο. Από τότε μέχρι σήμερα, η εκδίωξη των εργαζομένων από τον επαναστατικό δρόμο ήταν η κύρια αρμοδιότητα του δημόσιου προσώπου της αστικής πολιτικής (σε αντίθεση με την πραγματική υπόθεση της διακυβέρνησης της χώρας που διεξάγεται πίσω από κλειστές πόρτες). Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ιμπεριαλιστική οντότητα με τεράστιους πόρους, έχει μεγεθύνει τα κεφάλαια και τους οργανωτικούς μηχανισμούς που είναι διαθέσιμα για τη διαφθορά των κομμάτων της εργατικής τάξης της Ευρώπης.
[xii] Οπορτουνισμός: το ξεπούλημα των μακροπρόθεσμων συμφερόντων του κινήματος για βραχυπρόθεσμα κέρδη, πραγματικά ή φαινομενικά, πολιτικά ή προσωπικά: «Ο οπορτουνισμός είναι μια εκδήλωση της επιρροής της αστικής τάξης πάνω στο προλεταριάτο». (Ο οπορτουνισμός και η χρεωκοπία της 2ης διεθνούς – τ27, σ117 Δεκέμβριος 1915)
[xiii] “The ‘World Anti-imperialist Platform’ – opportunists in ‘anti-imperialist’ garb” από το τμήμα διεθνών σχέσεων της ΚΟ, 6 Μαΐου 2023. (Η ΚΟ διασπάστηκε σε δύο μέρη πριν από περίπου 18 μήνες. Το ένα σκέλος αυτή τη στιγμή επεξεργάζεται την αντίληψή του για τον ιμπεριαλισμό, ενώ επιμένει στην ιδέα ότι ο κύριος εχθρός της γερμανικής εργατικής τάξης πρέπει να είναι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός και το ΝΑΤΟ, ενώ το άλλο σκέλος έχει γράψει αυτό το άρθρο δηλώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι το να συμπαραταχθεί κανείς με τη Ρωσία και την Κίνα στον παρόντα πόλεμο είναι «οπορτουνιστικό» και ότι η Πλατφόρμα διαδίδει «αστική προπαγάνδα» υποστηρίζοντας τον στόχο της Ρωσίας να αποναζιστικοποιήσει την Ουκρανία).
[xiv] Βλ. ” Position of the KKE on the developments in the Communist Party of the Peoples of Spain (PCPE)” από το τμήμα διεθνών σχέσεων του ΚΚΕ, 4 Μαΐου 2017 και “To the comrades of the KKE, to the parties that are members of the Communist European Initiative by the PCPE”, 4 Μαΐου 2017.
[xv] Ο οπορτουνισμός και η χρεωκοπία της 2ης διεθνούς – τ27, σ117 Δεκέμβριος 1915.
[xvi] Βλ. κοινή δήλωση των γενικών γραμματέων του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, του Κομμουνιστικού Κόμματος Μεξικού, του Κομμουνιστικού Κόμματος Εργαζομένων Ισπανίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας, 8 Ιουλίου 2022.
[xvii] Η πρώην γενική γραμματέας του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, λέει ότι η Ουκρανία διεξάγει έναν «δίκαιο πόλεμο», εκδήλωση του ΚΚΕ στην Κέρκυρα στις 22 Μαρτίου 2022, Proletarian TV.
[xviii] Ο οπορτουνισμός και η χρεωκοπία της Δεύτερης Διεθνούς, Ιανουάριος 1916, τ27 σ117.
[xix] Για την πολιτική οικονομία του σύγχρονου ιμπεριαλισμού: Θανάσης Σπανίδης, Στο ιστολόγιο in defense of communism, 7 Ιουνίου 2023.
[xx] Πρόλογος στο φυλλάδιο του Ν. Μπουχάριν, τ27, σ94, Δεκέμβριος 1915.
[xxi] Βοήθεια που περιελάμβανε το σχέδιο Μάρσαλ για τη χρηματοδότηση της δυτικοευρωπαϊκής ανοικοδόμησης, τη διαίρεση της Γερμανίας, την ανατροπή των κομμουνιστικών δυνάμεων στη δυτική Ευρώπη και τη βοήθεια σε μια σειρά από νεοαποικιακούς πολέμους στη Μαλαισία, την Κορέα, το Βιετνάμ, την Αγκόλα και αλλού με στόχο την καθυστέρηση του κύματος των εθνικοαπελευθερωτικών νικών.
[xxii] Η παραχώρηση κοινωνικού κράτους πρόνοιας, που έπεισε τους εργαζόμενους στη Δύση ότι θα μπορούσαν να απολαύσουν τα πλεονεκτήματα του σοσιαλισμού χωρίς να χρειαστεί να κάνουν σοσιαλιστική επανάσταση.
[xxiii] Η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχία του ΝΑΤΟ στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, η οποία συμπληρώνεται από την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ «τριπλή συμμαχία» των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας στην ανατολική Ασία, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως το «ΝΑΤΟ της Ανατολής» και η οποία μπορεί κάλλιστα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ καθώς η πολεμική εκστρατεία προχωρά και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πείθονται να στείλουν στρατιωτικό υλικό στον Ειρηνικό, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα πείστηκαν να στείλουν στρατιωτικές προμήθειες στην Ουκρανία.
[xxiv] Ένα πρώιμο προσχέδιο αυτού του άρθρου δημοσιεύθηκε εκ παραδρομής και αποσύρθηκε για επανεπεξεργασία ώστε να οριστικοποιηθεί. Ενώ η βασική του ανάλυση ήταν σωστή, οι αντίπαλοί μας το διάβασαν και δυσανασχέτησαν με τον «ωμό τρόπο» με τον οποίο διατυπώθηκαν ορισμένα ζητήματα. Νιώθοντας προσβεβλημένοι που τους αποκαλούν «πράκτορες του ιμπεριαλισμού», αγανακτούν για την «έλλειψη αποδείξεων».
Φυσικά, με τη νομική έννοια, έχουν δίκιο. Δεν έχουμε αδιάσειστες αποδείξεις για κακόβουλη πρόθεση, ούτε είμαστε σε θέση να διερευνήσουμε σωστά μια τέτοια κατηγορία. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αποδείξεις για εγκλήματα κατά του κινήματός μας δεν εμφανίζονται παρά μόνο μετά από μια επιτυχημένη επανάσταση, όταν οι εργάτες έχουν πάρει στα χέρια τους τα μυστικά αρχεία του κράτους.
Το πολιτικό ζήτημα, ωστόσο, είναι ότι το αν οι ηγέτες του ΚΚΕ ενεργούν σκόπιμα ως πράκτορες ή τυχαία («καλοπροαίρετα») ενάντια στα συμφέροντα του προλεταριάτου είναι αδιάφορο. Όπως επεσήμανε ο Λένιν το 1920: «Σε ό,τι αφορά το άτομο, υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε έναν άνθρωπο που η αδυναμία του χαρακτήρα του τον κάνει προδότη και σε κάποιον που είναι σκοπίμως και από υπολογισμό προδότης- αλλά στην πολιτική δεν υπάρχει τέτοια διαφορά, γιατί η πολιτική αφορά την πραγματική μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων και δεν έχει καμιά διαφορά αν τα εκατομμύρια των εργατών και των φτωχών αγροτών προδίδονται από εκείνους που είναι προδότες από αδυναμία χαρακτήρα ή από εκείνους που η προδοσία τους εξυπηρετεί ιδιοτελείς σκοπούς». (Σημειώσεις ενός δημοσιολόγου, Φεβρουάριος 1920)
[xxv] Ο οπορτουνισμός και η χρεοκοπία της 2ης διεθνούς – τ27, σ117.
[xxvi] Για τα καθήκοντα της αντιπολίτευσης στη Γαλλία, τ27, σ237.
[xxvii] Λόγος στη διεθνή συγκέντρωση της Βέρνης στις 8 φλεβάρη 1916, τ27, σ233.