Η «καινοτομία» της μιζέριας
του Γιώργου Σαράντη
Πρόσφατα στο δελτίο ειδήσεων της κρατικής ΕΡΤ φιλοξενήθηκε ρεπορτάζ σχετικά με τη διάδοση ψηφιακών εφαρμογών στη Φινλανδία, μέσα από τις οποίες οι καταναλωτές παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις αυξομειώσεις της τιμής του ρεύματος κατά τη διάρκεια της ημέρας και δρομολογούν ανάλογα τις οικιακές τους εργασίες όποτε η τιμή καθίσταται πιο συμφέρουσα. Ο ενθουσιώδης τόνος στην παρουσίαση του θέματος είναι κάτι παραπάνω από εμφανής, με τη νέα αυτή τάση να αναδεικνύεται εμφατικά ως καινοτόμος «πατέντα» συνοδευόμενη μάλιστα και από το κύρος μιας χώρας αναπτυγμένης, μιας χώρας της οποίας το κοινωνικό-οικονομικό σύστημα λανσάρεται εδώ και δεκαετίες ως «πρότυπο», ως το επιστέγασμα της «υπεροχής» ενός καπιταλιστικού μοντέλου «απαλλαγμένου από στρεβλώσεις».
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Αξίζει πράγματι αποθέωσης το παράδειγμα της κυρίας η οποία δηλώνει ότι πλέον τη διαδικασία αυτή «την έχουμε συνηθίσει»; Είναι η μαζική «προσαρμογή» πάντοτε δείκτης κοινωνικής προόδου;
«Όποιος δεν προσαρμόζεται πεθαίνει».
Ίσως το πλέον αγαπημένο τσιτάτο των οπαδών του κοινωνικού δαρβινισμού, της οπτικής εκείνης δηλαδή η οποία υποβιβάζει την ανθρώπινη κοινωνία σε ένα ζωώδες, πρωτόλειο σύνολο «ανώτερων» και «κατώτερων» οντοτήτων, στο οποίο οι πρώτες διατηρούν το αποκλειστικό δικαίωμα της επιβίωσης και της διαιώνισής τους έναντι των δεύτερων οι οποίες μοιραία και νομοτελειακά οφείλουν να εξοντωθούν, αποδεσμεύοντας πόρους και «ζωτικό χώρο» για εκείνους που αυτόκλητα επικαλούνται κάποια «ανώτερα» βιολογικά/κοινωνικά τους χαρακτηριστικά. Η παντελώς αντιεπιστημονική αυτή εργαλειοποίηση και χρήση της δαρβινικής θεωρίας περί Φυσικής Επιλογής στο κοινωνικό πεδίο, η οποία οδήγησε στις μεγαλύτερες ιστορικές τερατογενέσεις όπως ο ναζισμός, η ευγονική κλπ, φαίνεται ότι πλέον αποκτά σημαίνοντα ρόλο εντός του πλαισίου των δυτικών-ευρωπαϊκών «αρχών και αξιών».
Ας καλωσορίσουμε λοιπόν την «πρόοδο» της σύγχρονης νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας. Ας νιώσουμε υπερηφάνεια για αυτή την ώθηση στη «βελτίωση» των καθημερινών όρων ζωής, ας παραδειγματιστούμε από το «ζηλευτό» σκανδιναβικό μοντέλο, την «κοινωνία-πρότυπο» στην οποία οι άνθρωποι απολαμβάνουν να παρακολουθούν με ένα κινητό στο χέρι τα σκαμπανεβάσματα ενός ζωτικού ενός πρώτης ανάγκης αλλά πάνω απ’ όλα χρηματιστηριακού προϊόντος που τους είναι απαραίτητο για τα πάντα. Ας γίνουμε πιο «ευέλικτοι» μαθαίνοντας να μαγειρεύουμε στις τρεις το πρωί όταν ο δείκτης τιμών βουτάει ελαφρώς και ας απολαύσουμε την «αφθονία» της «πράσινης ενέργειας» που είναι εδώ για να εξαλείψει κάθε εξάρτηση από τους ορυκτούς πόρους (της Ρωσίας) και να προσφέρει αδιάλειπτη «καθαρή» ενέργεια για όλους, με ολίγη βέβαια συνδρομή από νέα πυρηνικά εργοστάσια.
Η ιστορικών διαστάσεων κοινωνική οπισθοδρόμηση και η αμετάκλητη παρακμή του δυτικού μοντέλου λανσάρεται ως «καινοτόμο» βήμα στις απονεκρωμένες κοινωνίες εντός του. Θεμελιώδη κεκτημένα που θεωρούνταν αδιαπραγμάτευτα και δεδομένα για δεκαετίες όπως η προσιτή ενέργεια για όλους, απαξιώνονται σκόπιμα ως «χρεωκοπημένες πρακτικές» και «κατάλοιπα του ολοκληρωτισμού». Και οι αλλοτριωμένες πλειοψηφίες αργά ή γρήγορα απλά «συνηθίζουν» παραδίδοντας αμαχητί το μέλλον τους στην ακόρεστη πλεονεξία του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Αξίζει πράγματι στο λαό μας και στους άλλους λαούς, αξίζει στον καθένα από εμάς ξεχωριστά αυτού του είδους η «ευημερία»;